Vidi fonton por Hidrargo

{{Informkesto kemia elemento
<!-- tabelo ( + parto gxeneralaj informoj) -->
|simbolo                    = Hg
|numero                     = 80
|nukleona                   = 202
|nomo                       = Hidrargo
|latine                     = Hidrargyrum
|super                      = [[Kadmio|Cd]]
|sub                        = [[Kopernicio|Cn]]
|maldekstre                 = [[oro]]
|dekstre                    = [[talio]]
|suba tabelo                = jes
<!-- gxeneralaj informoj -->
|kemia grupo                =Transiraj metaloj <!--aŭ Posttransitaj metaloj-->
|RN-CAS                     =7439-97-6
|grupo                      =12
|periodo                   = 6
|bloko                      = d
|pezono en terkrusto        =0,00004
|koncentracio en marakvo    =
|nombro de naturaj izotopoj =7
|dosiero                    = Pouring_liquid_mercury_bionerd.jpg
|dosiero_priskribo          = Likva hidrago ĉe ĉambra temperaturo
|aspekto                    =arĝentblanka
<!-- Atomaj ecoj -->
|relativa atompezo          = 200,59
|atoma radiuso              = 150
|kovalenta radiuso         = 132
|radiuso de van der waals   = 155
|elektrona konfiguracio     = <nowiki>[</nowiki>[[Ksenono|Xe]]<nowiki>]</nowiki> 4f<sup>14</sup> 5d<sup>10</sup> 6s<sup>2</sup>
|elektronoj en surfacoj     =2, 8, 18, 32, 18, 2
|oksidigxa nombro           ='''2''', 1
<!-- Fizikaj ecoj -->
|materia stato              = likva
|kristala strukturo         =romboedra
|denseco                    = (293,15 K) 13,5459
|malmoleco                = 1,5
|magneta konduto            =[[diamagnetismo|diamagneta]]<br /> (<math>\chi_{m}</math> = −0,28 · 10−4)
|degelpunkto c              = −38,84
|degelpunkto k              = 234,31
|bolpunkto c                = 356,73
|bolpunkto k                = 629,88
|molara volumeno            =14,09
|materia fandopunkto        = 2,295
|materia bolpunkto          = 59,11
|premo de satura vaporo     =(293,15 K) 0,163 [[Paskalo|Pa]]
|rapido de sono           =(293,15 K) 1407
|specifa varmokapacito       =138,8
|elektra konduktivo         =({{GdC|20}}) 1,04 · 10<sup>6</sup>
|elektra rezistivo         =({{GdC|20}}) 961 nΩ·m <br />96,1 ·10<sup>–8</sup>
|termika konduktivo            = 8,34
<!-- Diversaj -->
|diversaj                   = jes
|elektroda potencialo      =(Hg<sup>2+</sup> + 2 e−
→ Hg) 0,8535
|elektronegativeco          = 2,0
|brulvarmo je m3            =
|brulvarmo je kg            =
|ioniga energio             =1-a 1007 kJ/mol <br /> 2-a 1810 kJ/mol<br /> 3-a 3300
|ionta radiuso              =
<!-- Izotopoj -->
|izotopoj=
{{Informkesto kemia elemento/Nestabila izotopo | A=194 | simbolo=Hg
   | apero= | duoniĝa tempo=444 jaroj
   | speco=[[elektrona kapto|ε]] | MeV=0,040
   | A de produkto=194 | simbolo de produkto=[[Oro|Au]]}}
{{Informkesto kemia elemento/Nestabila izotopo | A=195 | simbolo=Hg
   | apero= | duoniĝa tempo=9,9 horoj
   | speco=[[elektrona kapto|ε]] | MeV=1,510
   | A de produkto=195 | simbolo de produkto=[[Oro|Au]]}}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=196 | simbolo=Hg | apero=0,15 % | n=116 }}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=198 | simbolo=Hg | apero=9,97 % | n=118 }}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=199 | simbolo=Hg | apero=16,87 % | n=119 }}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=200 | simbolo=Hg | apero=23,1 % | n=120 }}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=201 | simbolo=Hg | apero=13,18 % | n=121 }}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=202 | simbolo=Hg | apero='''29,86''' % | n=122 }}
{{Informkesto kemia elemento/Stabila izotopo | A=204 | simbolo=Hg | apero=23,1 % | n=124 }}
}}

{{Veneno}}
'''Hidrargo''' ({{Lang-la|hydrargyrum}}, ''hydro'' = [[akvo]], ''argyrum'' = [[arĝento]]) estas [[kemia elemento]] en la [[perioda tabelo]], kiu havas la simbolon '''Hg''' kaj [[atomnumero]]n 80. Ĝi estas peza, arĝentkolora [[transirmetalo]], kaj unu el du elementoj, kiuj estas [[likvaĵo|likvaj]] ĉe [[ĉambra temperaturo]]. La alia estas [[bromo]], kiu ne estas metalo. Dum alia metalo [[galiumo]] fandiĝas nur ĉe temperaturo je 303 [[Kelvin|K]] ({{GdC|30}}, do super la norma ĉambra temperaturo).

== Datenoj ==
* '''Simbolo:''' Hg
* '''Atomnumero:''' 80
* '''Atommaso:''' 200,59 [[atommasa unuo|u]]
* '''Kemia Serio:''' [[transirmetalo]]
* '''Bolpunkto:''' 629,88 [[kelvino|K]] (356,73 <sup>o</sup>C)
* '''Fandpunkto:''' 234,32 K (-38,83 <sup>o</sup>C)
* '''[[Superkonduktiveco]]:''' 4,15 K (-269 <sup>o</sup>C)
* '''Denseco:''' 13 579,04 [[kilogramo en kuba metro|kg/m<sup>3</sup>]]

== Produktado ==
En [[Hispanio]] famas el historiaj epokoj ([[Romia Imperio]]) la minoj de [[cinabro]] el [[Almadeno]], [[provinco de Ciudad Real]].

== Uzado ==
Hidrargo estis uzata en certaj specoj de [[ŝaltilo]]j, certaj specoj de [[lampo]]j (minimumaj kvantoj, kiel gaso, uzo daŭras), plie [[termometro]]j, [[barometro]]j, kaj aliaj scienciloj. Eĉ pli frue ĝi estis uzata por [[minado]] de [[oro]] kaj [[arĝento]]. [[Alojo]] (kunmiksaĵo) de hidrargo kun alia [[metalo]] (plej ofte [[arĝento]]) formas [[amalgamo]]n.

== Danĝereco kaj malpermeso ==
Hidrargo estas [[tokso|toksa]] elemento, kaj povas damaĝi interalie [[hepato]]n kaj [[cerbo]]n. Pro la danĝereco estas uzado de hidrargo nuntempe plejparte malpermesita.

== Bildaro ==
<gallery>
Dosiero:Hg-TableImage.svg|<!-- thumb|maldekstra|180px|perioda tabelo, _mercurio_ -->
Dosiero:Hg,80.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|Hidrargo _pada_ _suhu_ _bilik_ -->
Dosiero:MercuryOreUSGOV.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|(Hidrargo, Merkuro) erco -->
Dosiero:Quecksilber 1.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|_mini_|_venstre_|Hidrargo _i_ _si_ _vante_ [[likvaĵo]]_form_. -->
</gallery>
{{-}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Hidrarga veneniĝo]]
* [[Kemio]]
* [[Metilhidrargo]]
* [[Milimetro da hidrargo]]
* [[Listo de kemiaj elementoj laŭ nomo]]
* [[Listo de kemiaj elementoj laŭ simbolo]]
* [[Listo de kemiaj elementoj laŭ atomnumero]]
{{-}}

== Proverbo ==
Ekzistas [[proverbo]] pri hidrargo en la [[Proverbaro Esperanta]] de [[L. L. Zamenhof]]<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://eo.lernu.net/biblioteko/proverboj/listo.php |titolo=Lernu |alirdato=2009-03-08 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20111225060747/http://eo.lernu.net/biblioteko/proverboj/listo.php |arkivdato=2011-12-25 }}</ref>:
* {{citaĵo|''Li estas vera hidrargo.''}}

== Eksteraj ligiloj ==
* http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Hg/index.html <!-- _WebElements_._com_ - Hidrargo -->
* http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Hg.html <!-- _EnvironmentalChemistry_._com_ - Hidrargo -->
* http://www.jtbaker.com/msds/englishhtml/m1599.htm <!-- Materiala Sekureca Datuma Folio – (Hidrargo, Merkuro) -->
* http://www.theodoregray.com/PeriodicTable/Elements/080/index.s7.html <!-- _Hg_ 80 (Hidrargo, Merkuro) -->
{{-}}

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

{{Projektoj|commonscat=Mercury|q=Hidrargo|ReVo=hidrar}}

{{Ĝermo|kemio}}
{{PeriodaTabelo}}

[[Kategorio:Hidrargo| ]]
[[Kategorio:Metaloj]]
[[Kategorio:Kemiaj elementoj]]
[[Kategorio:Likvaĵoj]]