Vidi fonton por Papiruso 75

{| style="border:2px solid #E3B707; background: #FFFCEF; margin:0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse; float:right;clear:right; width:300px; text-align:left; font-size:95%;" border="1" cellpadding="2"
|-
|colspan="2" style="background: #F3E299; font-size:120%" align="center" |MANUSKRIPTOJ DE LA NOVA TESTAMENTO
|-
| colspan="2" style="background: #F3E299; font-size:120%" align="center" |PAPIRUSOJ
|-
|colspan="2" align="center"|''“PAPIRUSO 75<math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup> = BODMER XIV-XV”''
|-
|[[Dosiero: Papyrus 75a.gif| thumb|Papiruso 75 (<math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup>) = Bodmer XIV-XV]]
|-
|numero kaj simbolo = '''<math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup>'''
|-
|tekstoj = '''[[Evangelio laŭ Luko]] ( 3:18-24:53); [[Evangelio laŭ Johano]] 1-15
|-
|datado = '''175-225'''
|-
|lingvo = '''greka'''
|-
|malkovro = '''Pabau, Egiptio'''
|-
|konvervata = '''[[Vatikana Biblioteko]]''', Romo
|-
|folioj = '''102''' (origine 144)
|-
|dimensioj = '''26&nbsp;cm x 13&nbsp;cm'''
|-
|kategorio = '''I''' (laŭ la kriterio de Kurt Aland)
|-
|teksta tipo = '''aleksandria'''
|-
|noto = '''tre simila al [[Papiruso 66]] (P<sup>66</sup>), [[Codex Vaticanus|B]], [[Uncialaj manuskriptoj de la Nova Testamento|Uncialo 0162]]; ĝi mankas je la perikopo de la virino adulta kaj je la priskribero pri la agonio de Jesuo
|}
La '''Papiruso 75''' (<math>\mathfrak{p}^{75}</math>; '''[[Papirusoj Bodmer|Papiruso Bodmer]] XIV-XV''') estas unu el la plej antikvaj [[Listo de la papirusoj de la Nova Testamento|papirusoj de la Nova Testamento]]. Dekomence ĝin formis ĉirkaŭ 144 paĝoj kies 102 estas pretervivintaj komplete aŭ parte»;<ref>Metzger kaj Ehrman (2005), p. 58</ref> ĝi entenas ĉirkaŭ la duonon de la teksto de du kanonaj Evangelioj,<ref>[http://www.ewtn.com/library/SCRIPTUR/bodmerPapiro.HTM "Bodmer Papyrus 14-15 arrives at the Vatican"]{{404|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> nome la ''[[Evangelio laŭ Luko]]'' (ĉe [[Papirusoj Bodmer|Papiruso Bodmer XIV]]) kaj la ''[[Evangelio laŭ Johano]]'' (ĉe [[Papirusoj Bodmer|Papiruso Bodmer XV]]) ambaŭ en [[greka lingvo]]. [[Nestle-Aland]] (27-a eldono, [[NA27]]) ĝin reirigas al la komenco de la [[3-a jarcento]]; temas, do, pri unu el la plej antikvaj manuskriptoj de la [[Nova Testamento]] kune kun la [[Papiruso 4]] (=<math>\mathfrak{p}</math><sup>4</sup>),<ref name=Gregory>Gregory (2003), p. 28</ref> de la Evangelio laŭ Luko (la fragmentoj pretervivintaj entenas:
3:18-24:53».<ref name=Gregory /><ref name=Wieland>Wilker</ref> Ĝi, kiel dirite, entenas ankaŭ grandajn erojn de la Evangelio laŭ Johano: 1-15. <br />
Nekutima karakterizo de tiu kodeksa manuskripto estas ke Luko finiĝas kaj Johano komenciĝas en la sama folio (paĝo).<ref>Edwards (1976), p. 194</ref><br />
Sinsekva malkovro pri aliaj fragmentoj inkluzivigis aliaj erojn inter tiuj konservitaj en la Papiruso 75, nome Luko 4:1-2 e 5:37-39 kaj Johano 11:15-18, 31-33, 12:47, 13:10, 14:9-10, 14:26-15, 10.<ref>Marie-Luise Lakman, "Papyrus Bodmer (P 75): Neue Fragmente", ''Museum Helveticum'', 64 (2007), pp. 22-41.</ref>

== Priteksta kritiko ==
En la manuskripto mankas la [[Jesuo kaj la virino adulta|perokopo de la adultulino]] (8:1-11), kiel ankaŭ en la [[Sinaja Kodekso]], [[Vatikana Kodekso]] kaj [[Papiruso 66|<math>\mathfrak{p}</math><sup>66</sup>]]; mankas ankaŭ ero de la rakonto pri la agonio de [[Jesuo Kristo|Jesuo]] en la ĝardeno [[Getsemano|Getsemana]] (Luko 22:43-44), kiel ankaŭ en la [[Sinaja Kodekso]], [[Codex Alexandrinus|Aleksandria kodekso (A)]], [[Vatikana Kodekso]] (B), kaj [[Kodekso Borja]] (T), 1071.<ref name="UB3" />

=== Teksto ===
La greka teksto de tiu ĉi kodekso estas reprezentanto de [[teksta tipo aleksandria]].
[[Kurt Aland]] ĝin lokigis en la [[Kategorioj de la manuskriptoj de la Nova Testamento|kategorio I]].<ref>Kurt Aland, Barbara Aland, "The Text Of The New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism", tradukisto Erroll F. Rhodes, ''William B. Eerdmans Publishing Company'', Grand Rapids, Michigan, 1995, p. 101.</ref> La teksto pli similas al la [[Vatikana Kodekso]] (B) ol al la [[Sinaja Kodekso]]; la kongrueco inter <math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup> kaj la Vatikana kodekso (B) atingas la 92% por la Evangelio laŭ Johano<ref>S. A. Edwards, «P75 Under the Magnifying Glass», ''Novum Testamentum'', XVIII, kajero. 3, pp. 211-212.</ref> kaj la 94% por la Evangelio laŭ Luko.<ref>Gordon D. Fee, «<math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup>, <math>\mathfrak{p}</math><sup>66</sup>, and Origen: THe Myth of Early Textual Recension in Alexandria», in: E. J. Epp & G. D. Fee, ''Studies in the Theory & Method of NT Textual Criticism'', Wm. Eerdmans (1993), pp. 247-273.</ref> Ĝi kongruas ankaŭ kun la [[Papiro 111|<math>\mathfrak{p}</math><sup>111</sup>]].<ref name = Comfort>Philip W. Comfort, ''Encountering the Manuscripts. An Introduction to New Testament Paleography & Textual Criticism'', Nashville, Tennessee: Broadman & Holman Publishers, 2005, p. 76.</ref>

Laŭ Kurt Aland, <math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup> tiu papirusa teksto estas la ŝlosilo kompreniganta la komencan tekstan historion de la Nova Testamento.<ref>[http://www.sbl-site.org/assets/pdfs/meetings/2008abstracts.pdf#page=19 ''Reconsidering <math>\mathfrak{p}</math>75 in the Frame of a Various Egyptian Tradition'']</ref>

=== Kelkaj tekstaj variantoj ===
Luko 8:21 signas αυτον anstataŭ αυτους; tiu lego troviĝas ankaŭ en la [[Minusklo 705]] kaj en [[Kodekso Verona]].<ref>NA26, p. 181.</ref>

En Luko 11:4, la frazo «αλλα ρυσαι ημας απο του πονηρου» («sed liberi nin de la malbono») estas preterlasata; tiu pretelaso okazas ankaŭ en la [[Sinaja Kodekso]], [[Vatikana Kodekso]], [[Kodekso Reĝa]], familio I (''f''<sup>1</sup>), [[Minusklo 700]], [[Vulgato]], [[Sinaja Kodekso Siria]] (syr<sup>s</sup>), kaj en la [[Koptaj versioj de la Biblio]]<sup>sa, bo</sup>.<ref>UBS3, p. 256.</ref>

En Luko 16:19 la manuskripto registras «Ανθρωπος δε τις ην πλουσιος, ονοματι Ν[ιν]ευης, και ενεδιδυσκετο» (Estis homo riĉa, nomata C'era N[in]eue, kiu vestis).<ref>Philip Comfort, ''The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts'' (2001), p. 551.</ref> Tiu lego estas subtenata ankaŭ ĉea la versio kopta-sahidica kaj ĉe du manuskriptoj grekaj minisklaj, nome [[Minusklo 36]] kaj [[Minusklo 37]], krom en skolio de necerta dato kiu registras «ευρον δε τινες και του πλουσιου εν τισιν αντιγραφοις τουνομα Νινευης λεγομενον».<ref>[[Bruce M. Metzger]], ''The Early Versions of the New Testament: Their Origin, Transmission and Limitaitons'', [[Clarendon Press]]: Oxford 1977, p. 136.</ref>

Luko 22:43-44, la agonio de Jesuo en Getsemano, estas preterlasata kiel ankaŭ en la kodeksoj א*, [[Codex Alexandrinus|Aleksandria Kodekso]] (A), [[Kodekso Borja]] (T).<ref name="UB3">UBS3, p. 305.</ref>

En Luko 23:34, <math>\mathfrak{p}^{75}</math> estas preterlasita la vortoj ”Kaj Jesuo diris: Patro, pardonu ilin,; ĉar ili ne scias, kion ili faras” kiel ankaŭ en la Sinaja kodekso <sup>a</sup>, B, [[Kodekso Beza]] (D*), [[Kodekso Vasingtona]] (W), [[Kodekso Koridethi]] (Θ), [[Uncialaj manuskriptoj de la Nova Testamento|Uncialo 070]], [[Kodekso Vercela]] (a), Sinaja Siria <sup>s</sup>, kaj en la Koptaj versioj de la Biblio <sup>sa</sup>, cop<sup>bo</sup>.<ref>UBS4, p. 311.</ref>

Luko 24:26 signas «βασιλειαν» dum la plejgranda parto de la manuskriptoj entenas «δοξαν».<ref>NA26, p. 244</ref>

Nun Papiruso 75 estas konservata ĉe la [[Vatikana Biblioteko]] kie ĝin gastigis usona anonimulo kiu ĝin aĉetis el la [[Fondaĵo Bodmer]] por ĝin doni al [[Vatikano]].

== Notoj ==
{{Referencoj}}

== Bibliografio ==
* [http://links.jstor.org/sici?sici=0048-1009%28197607%2918%3A3%3C190%3APUTMG%3E2.0.CO%3B2-U Edwards, SA (1976), Sarah Alexander Edwards, ''P75 under the Magnifying Glass'', Novum Testamentum, Vol. 18, Fasc. 3. (Jul., 1976), pp. 190-212]
* Gregory, A. ''The Reception of Luke and Acts in the Period Before Irenaeus'', Mohr Siebeck, (2003) ISBN 3-16-148086-4, p.&nbsp;28
* [[Bruce Metzeger|Metzger, Bruce]] kaj [[Bart Ehrman]], ''The Text Of The New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration'', 2005, Oxford University Press, pp.&nbsp;58–59.
* Willker, Wieland. ''[http://www-user.uni-bremen.de/~wie/TCG/Fragmentary-Papyri.pdf A Textual Commentary on the Greek Gospels] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070609092358/http://www-user.uni-bremen.de/~wie/TCG/Fragmentary-Papyri.pdf |date=2007-06-09 }}''

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* Robert B. Waltz. [http://www.skypoint.com/members/waltzmn/ManuscriptsPapyri.html#P75 ''NT Manuscripts: Papyri, Papyri <math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup>.'']
* [http://www.ewtn.com/library/SCRIPTUR/bodmerPapiro.HTM "Bodmer Papyrus 14-15 arrives at the Vatican"]{{404|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
;Bildoj
* [http://www.earlham.edu/~seidti/iam/tc_pap75.html Immagine di una pagina del Papiro 75]
* [http://chrles.multiply.com/photos/album/53/Bible_Papyrus_p75 98 immagini di <math>\mathfrak{p}</math><sup>75</sup>] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120218120828/http://chrles.multiply.com/photos/album/53/Bible_Papyrus_p75 |date=2012-02-18 }}

[[Kategorio:Vatikana Biblioteko]]
[[Kategorio:Papirusoj de la Nova Testamento|75]]
[[Kategorio:Evangelioj]]