Vidi fonton por Likvo

[[Dosiero:Water drop 001.jpg|eta|300px|Formado de sferoida guto super la surfaco de la likva akvo: la sfereca formo minimumigas la [[areo|surfacon]], kiu estas la natura rezulto de la [[surfaca tensio]] de la likvoj.]]
'''Likvo''' (ankaŭ uzeblas vortoj '''likvaĵo''' kaj '''fluidaĵo''') estas [[fluido]] kies [[volumeno]] estas fiksata per konstanta [[premo]] kaj [[temperaturo]], kaj kies [[formo]] norme estas konforma al la ujo, kiun ĝi plenigas. Likvoj faras premon sur la flankoj de la ujo kaj sur io en la likvo. La ''likva fazo'' estas [[fazo de materio]]. Likvo je sia [[bolpunkto]] ŝanĝiĝas al [[gaso]]. Ĝi ŝanĝiĝos al [[solido]] je sia [[frostopunkto]].

Likvo estas stato de agregado de [[materio]] en formo de fluidaĵo tre [[premo|nekunpremebla]], kio signifas, ke ties [[volumeno]] estas preskaŭ konstanta en granda premogamo.<ref> Márquez, Eduardo J. Martínez (16a de junio 2009). [https://books.google.es/books?id=o5Zb3_L2fMcC&pg=PA28&dq=l%C3%ADquido++estado++agregaci%C3%B3n++materia&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwi8_sCO6pHZAhUMuBQKHWk_Cp4Q6AEIPDAE#v=onepage&q=l%C3%ADquido%20%20estado%20%20agregaci%C3%B3n%20%20materia&f=false Química 1: primer semestre.] Cengage Learning Editores. ISBN 6074811016. Konsultita la 4an de novembro 2020. </ref> Estas la nura stato kun difinita volumeno, sed ne kun fiksa formo. Likvo estas formata per malgrandaj vibrantaj partikloj de la materio, kiel la [[atomo]]j kaj la [[molekulo]]j, unuigitaj per intermolekulaj ligiloj.<ref> Atkins, Peter; Jones, Loretta (2006). [https://books.google.es/books?id=0JuUu1yWTisC&pg=PA170&dq=l%C3%ADquido+++enlaces+intermoleculares&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwi2rsWF65HZAhVGbxQKHWeIAHUQ6AEIMjAC#v=onepage&q=l%C3%ADquido%20%20%20enlaces%20intermoleculares&f=false Principios de química: los caminos del descubrimiento.] Ed. Médica Panamericana. ISBN 9789500600804. Konsultita la 4an de novembro 2020. </ref> La [[akvo]] estas la plej komuna likvo sur la [[Tero]], kaj ankaŭ la plej abunda.<ref> Gillespie, Ronald J. (Aŭgusto 1988). [https://books.google.es/books?id=dlGugYOOwxQC&pg=PA567&dq=agua+es+el+l%C3%ADquido+m%C3%A1s+com%C3%BAn+en+la+Tierra+y+el+m%C3%A1s+abundante.&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjNh4Dq65HZAhVBaFAKHcj4AJ8Q6AEIJzAA#v=onepage&q=agua%20es%20el%20l%C3%ADquido%20m%C3%A1s%20com%C3%BAn%20en%20la%20Tierra%20y%20el%20m%C3%A1s%20abundante.&f=false Química.] Reverte. ISBN 9788429171884. Konsultita la 4an de novembro 2020. </ref> Kiel okazas ĉe [[gaso]], likvo estas kapabla flui kaj ekpreni la formon de ujo. Diference de gaso, likvo ne disiĝas por pleni la tutan spacon de ujo, sed ja retenas konstantan densecon. Rimarkinda karaktero de la likva stato líquido estas la [[surfaca tensio]],<ref> Aguirre, Gabriela Pérez (2007). [https://books.google.es/books?id=Xezy1RWLwkMC&pg=PA20&dq=caracter%C3%ADstica++estado+l%C3%ADquido+tensi%C3%B3n+superficial&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwj5uPmR7JHZAhXGZVAKHQ_BCX8Q6AEIOjAE#v=onepage&q=caracter%C3%ADstica%20%20estado%20l%C3%ADquido%20tensi%C3%B3n%20superficial&f=false Química 1. Un Enfoque Constructivista.] Pearson Educación. ISBN 9789702607427. Konsultita la 4an de novembro 2020. </ref> kio okazigas malsekigantajn fenomenojn.

== Priskribo de likvoj ==
[[Dosiero:2006-01-15 coin on water.jpg|eta|200px|Hungara monero kiu kuŝas sur la surfaco pro la surfaca tensio.]]
La likva stato estas stato de agregado de la [[materio]] intermeza inter la stato de [[solido]]j kaj la stato de [[gaso]]j. La [[molekulo]]j de la likvoj ne estas tiom proksimaj kiom tiuj de la solidoj, sed ili estas malpli separataj ol tiuj de la gasoj. La molekuloj en la likva stato okupas lokojn hazarde kiuj varias laŭlonge de la tempo. La distancoj intermolekulaj estas konstantaj ene de mallarĝa gamo. En kelkaj likvoj, la molekuloj havas orientigon preferatan, kio faras, ke la likvo montras proprecojn [[Neizotropeco|neizotropajn]] (nome proprecoj, kiel la [[refrakta indico]], kiu varias depende de la direkto ene de la materialo).

La likvoj montras [[surfaca tensio|surfacan tension]] kaj [[kapilareco]]n, ĝenerale [[Dilato termika|dilatiĝas]] kiam oni plialtigas ties temperaturon kaj perdas volumenon kiam ili malvarmiĝas, kvankam submetitaj al kunpremado ties volumeno estas tre malmulte variebla diference disde tio kio okazas ĉe aliaj fluidaĵoj kiel la gasoj. La objektoj enmetitaj en iu likvo estas submetitaj al fenomeno konata kiel [[Principo de Arkimedo|floseblo]].

== Proprecoj ==
Se likvo restas en unuforma gravito, la premo <math>p</math> je iu ajn punkto estas:
:<math>p=\rho gz \ ,
</math>
kie <math>\rho</math> estas la [[denso]] de la likvo (supoze konstanta) kaj <math>z</math> estas la profundo de la punkto sub la supraĵo. Temas pri la [[hidrostatika premo]]. En senmova likvo submetita al la gravito, en ajna punkto de ties interno ekzistas premo samvalora al ĉiuj flankoj, tiel kiel estas establita en la [[Blaise Pascal|principo de Pascal]]. En dummova likvo la premo ne necese estas izotropa, ĉar la hidrostatika premo aldoniĝas al la hidrodinamika premo kiu dependas de la rapideco de la fluidaĵo en ĉiu punkto.

En sengravita medio (en kosmoesploroj) likvo formas globon, nome guton, pro sia [[surfaca tensio]], se ne ekzistas alia kontraŭa ekstera forto. Por ekzemplo, guto da akvo en libera falo prenas sferan formon.<ref>[https://books.google.es/books?id=BWgSWTYofiIC&pg=PA295&dq=l%C3%ADquido+forma+esf%C3%A9rica&hl=es&ei=mWplTPzjF4eIONm20YgN&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q=l%C3%ADquido%20forma%20esf%C3%A9rica&f=false Física general.] Santiago Burbano de Ercilla, Carlos Gracía Muñoz. (books.google.es). P. 295. Alirita la 5an de novembro 2020.</ref> Tiu fenomeno estas uzata ankaŭ surtere, ekzemple por produkti [[plumbo|plumban]] grajnaĵon per faligo de fandita plumbo.

Sub influo de [[gravito]] aŭ alia premo, likvo prenas la formon de sia ujo:
<gallery>
Dosiero:WaterAndFlourSuspensionLiquid.jpg|<center>Faruno en akvo
Dosiero:White Wine Glas.jpg|<center>Blanka vino
Dosiero:Milk glass.jpg|<center>Lakto
</gallery>

[[Ero]]j de likvaĵo nomiĝas [[guto]]j.

=== Ŝanĝoj de stato ===
[[Dosiero:Phase-diag2.svg|eta|270px|Diagramo de tipa ŝanĝo de fazo: la punkto-linio montras la nenormalan konduton de la [[akvo]]. La verdaj linioj montras kiel la [[frostopunkto]] povas varii per la premo, kaj la blua linio montras kiel la [[bolpunkto]] povas varii per la premo. La ruĝa linio montras la limo de kondiĉoj de premo kaj de temperaturo en kiuj povas okazi la [[sublimado]] aŭ la ŝanĝo al solido.]]
En taŭgaj kondiĉoj de temperaturo kaj premo, la majoritato de la substancoj povas ekzisti en likva stato. Kiam iu likvo surpasas sian [[bolpunkto]]n, ĝi ŝanĝas sian staton al gasa, kaj kiam ĝi atingas sian [[frostopunkto]]n, ĝi ŝanĝas al [[solido]]. Kvankam je [[atmosfera premo]], tamen, kelkaj solidoj [[Sublimado|sublimiĝas]] kiam ili plivarmiĝas; tio estas, ili pasas '''rekte de la''' solida stato al la gasa stato (vidu [[vaporado]]n). La denseco de la likvoj kutime estas iom pli malgranda ol la denseco de la sama substanco en solida stato. Kelkaj substancoj, kiel akvo ekzemple, estas pli densaj en likva stato.

Pere de la frakcia (parta) [[distilado]], la likvoj povas esti separataj inter si kiam ili vaporiĝas ĉiu siaflanke kiam ili atingas siajn respektivajn [[bolpunkto|bolpunktojn]]. La kohero inter la [[molekulo]]j de likvo ne estas sufiĉe forta pro kio la surfacaj molekuloj povas vaporiĝi.

=== Viskozeco ===
[[Dosiero:Viscosity.gif|eta|200px|maldekstre|En la animacio, la malsupra fluidaĵo estas pli viskoza ol la supra likvo.]]
La likvoj karakteriziĝas ĉar iliaj internaj fortoj ne dependas de la totala [[deformiĝo]], kvankam kutime certe ili ja dependas de la deformiga rapideco, tio estas kio diferencigas la deformeblajn solidojn disde la likvoj. La realaj fluidaĵoj estas karakterizataj pro tio ke ili posedas reziston kontraŭ la flueblo nomata [[viskozeco]] (kiu ekzistas ankaŭ en la viskozelastaj solidoj). Tio signifas, ke en la praktiko por pluteni la rapidecon en likvo estas necesa apliki forton aŭ premon, kaj se tiu forto haltas, la movado de la fluaĵo finfine same haltas post ioma tempo kunfina.

La viskozeco de likvo pliiĝas se pliiĝas ties [[molmaso]] kaj malpliiĝas se pliiĝas la temperaturo. La viskozeco estas rilata ankaŭ kun la komplekseco de la molekuloj kiuj konstituas la likvon: ĝi estas malalta en la inertaj likvigitaj gasoj kaj alta en la pezaj [[oleo]]j. Ĝi estas propreco karaktera de ĉiu fluidaĵo (ĉu likvo ĉu gaso).

La viskozeco estas mezuro de la rezistado kontraŭ la translokigo de fluidaĵo kiam ekzistas diferenco de premo. Kiam likvo aŭ gaso fluas, oni supozas la ekziston de stacia tavolo, de likvo aŭ gaso, algluita sur la surfaco de la materialo tra kiu okazas la fluo. La dua tavolo tuŝetas kun tiu algluita surface kaj tiu dua kun tria kaj tiel plu. Tiu tuŝeto inter sinsekvaj tavolo estas la okazigilo de la opozicio al fluo, tio estas, la okazigilo de la viskozeco.

La viskozeco estas mezurita en "poise", estante unu "poise" la viskozeco de likvo en kiu por superŝuti tavolo de unu [[kvadrata centimetro]] de [[areo]] je la [[rapideco]] de 1&nbsp;[[centimetro|cm]]/[[sekundo|s]] rilate al alia senmova situa je 1&nbsp;cm de distanco estus necesa la forto de unu [[dino]].

La viskozeco kutime malpliiĝas en likvoj se pliiĝas la [[temperaturo]], kvankam kelkaj malmultaj likvos montras pliiĝon de viskozeco kiam oni varmigas ilin. Ĉe [[gaso]]j la viskozeco pliiĝas se pliiĝas la temperaturo.

La viskozeco de likvo estas determinata pere de aparato nomita viskozecmetro inter kies diversaj tipoj la plej uzita estas tiu de Ostwald.<ref> Sánchez, Eva Casado (2012-07). [https://books.google.es/books?id=N4T1H-p8fvoC&pg=PA203&dq=viscosidad+de+un+l%C3%ADquido+se+determina+por+medio+de+un+viscos%C3%ADmetro+entre+los+cuales+el+m%C3%A1s+utilizado+es+el+de+Ostwald.&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjq2rKL7pHZAhUB1RQKHbm5A4UQ6AEIJzAA#v=onepage&q=viscosidad%20de%20un%20l%C3%ADquido%20se%20determina%20por%20medio%20de%20un%20viscos%C3%ADmetro%20entre%20los%20cuales%20el%20m%C3%A1s%20utilizado%20es%20el%20de%20Ostwald.&f=false OPERACIONES BÁSICAS LABORATORIO GM 12 CF.] Editorial Paraninfo. ISBN 9788497328852. Konsultita la 5an de novembro 2020. </ref> Tiu estas uzata por determini la relativan viskozecon, tio estas, ke sciante la viskozecon de modela likvo, ĝenerale akvo, estas sciita la viskozeco de la kalkulota likvo pere de la jena ekvacio:

<math>'''{n_1 \over n_2} = \frac {d_1 \times t_1}{d_2 \times t_2}'''</math>

=== Fluideco ===
La fluideco estas karaktero de la likvoj aŭ gasoj kiuj havigas la kapablon povi pasi tra ajna minimuma [[truo]], se tiu estas je la sama [[nivelo]] de la [[ujo]] en kiu estas la likvo diference de la cetera stato de agregado konata kiel solido.

La fluideco okazas ĉar fluidaĵo povas akiri deformigon arbitre granda sen neceso plenumi mekanikan tension. La mekanika [[tensio]] aŭ premo en la interno de la fluidaĵo dependas esence de la rapideco de la deformigo, kaj ne de la deformigo mem diference de la solidoj, kiuj havas "memoron" de formo kaj suferas tensiojn ju pli grandaj des pli malproksime oni estas de la origina formo, tio estas, en solido la tensio estas rilata unuarange kun la grado de deformigo.

=== Vaporpremo ===
Premo de vaporo en ekvilibro kun si likva formo, nome la nomita vaporpremo, dependas nur de la temperaturo; ties valoro je difinita temperaturo estas propreco karaktera de ĉiuj likvoj.

Karakteraj estas ankaŭ la [[bolpunkto]], la [[solidigo|solidiga punkto]] kaj la [[Latenta varmo|vaporiga varmo]] (esence, la varmo necesa por transformi en vaporon difinitan kvanton de likvo).

En kelkaj kondiĉoj, unu likvo povas esti varmigita super sia bolpunkto; la likvoj en tiu stato estas nomitaj supervarmigitaj. Krome eblas malvarmigi likvon sub ties frostopunkto kaj tiam ĝi estas nomita supermalvarmigita.

=== Aliaj proprecoj ===

La likvoj ne havas fiksan formon, sed ja havas volumenon. Ili havas varieblon de formo kaj tre apartajn trajtojn kiuj estas jenaj:
# Kohero aŭ intermolekula forto: nome forto de altiro inter egalaj [[molekulo]]j.
# [[Adhero]]: nome [[forto]] de altiro inter molekuloj de solida stato kaj kun atmosfera viskozeco.
# [[Surfaca tensio]]: nome forto kiu montriĝas sur la [[surfaco]] de likvo, pere de kiu la ekstera tavolo de la likvo tendencas enhavi la volumenon de tiu ene de minimuma surfaco.
# [[Kapilareco]]: nome facileco kiun havas la likvojn por supreniri laŭ [[Tubo|tuboj]] de malgrandegaj [[diametro]]j (nome kapilaroj) kie la forto de kohero estas superata per la forto de adhero.

==Uzoj==
[[Dosiero:Blue Lava lamp.JPG|thumb|dekstre|Lafolampo enhavas du likvojn nemikseblajn (nome fandita [[vakso]] kaj akva solvaĵo) kiuj havigas movon pro la [[konvekto]]. Krom la supra surfaco, formiĝas ankaŭ surfacoj inter la likvoj, kio postulas tensian interrompilon por rekombini la gutojn de vakso en la malsupra parto.]]
La likvoj havas varion de uzoj, kiel [[trinkaĵo]]j, [[lubrikaĵo]]j, [[solvanto]]j kaj malvarmigiloj. En la hidraŭlikaj sistemoj, likvojn oni uzas por transmisii [[povumo]]n.

En tribologio, la likvojn oni studas pro siaj proprecoj kiel lubrikaĵoj. La lubrikaĵoj kiel [[oleo]] estas elektitaj pro siaj trajtoj de [[viskozeco]] kaj flueco kiuj estas taŭgaj en la tuta rangaro de temperaturo de funkciado de la komponanto. La oleojn oni uzas ofte en [[motoro]]j, skatoloj de [[dentrado]]j, [[metalurgio]] kaj hidraŭlikaj sistemoj pro ties bonaj proprecoj de lubrikado.<ref>Theo Mang, Wilfried Dressel ’’Lubricants and lubrication’’, Wiley-VCH 2007 ISBN 3-527-31497-0</ref>

Multajn likvojn oni uzas kiel solvantoj por dissolvi aliajn likvojn aŭ [[solido]]jn. Tiaj solvaĵoj troveblas en ampleksa vario de aplikaĵoj, kiel [[farbo]]j, sigeliloj kaj [[gluo]]j. La [[nafto]]n kaj la [[acetono]]n oni uzas ofte en [[industrio]] por purigi oleon, [[graso]]n kaj [[peĉo]]n disde pecoj kaj maŝinaro. La korpaj fluaĵoj mem estas solvaĵoj kun bazo de akvo.

La [[surfaktanto]]j troviĝas kutime en [[sapo]]j kaj [[Lavpasto|lavpulvoroj]]. La solvantojn kiel [[alkoholo]] oni uzas ofte kiel [[Kontraŭmikroba|kontraŭmikrobiloj]]. Ili troviĝas en [[Kosmetiko|kosmetikaĵoj]], [[inko]]j kaj laseroj de likva tinkturo. Oni uzas ilin en la [[nutrindustrio]], en procezoj kiel elprenado de [[vegetala oleo]].<ref>George Wypych [https://books.google.com/books?id=NzhUTvUkpDQC&pg=PA847 ’’Handbook of solvents’’] William Andrew Publishing 2001, pp. 847–881 {{ISBN|1-895198-24-0}}</ref>

La likvoj tendence havas pli bonan [[Termika konduktivo|termikan konduktivon]] ol gasoj, kaj la flukapablo faras, ke likvo estas taŭga por elimini la troan varmon el la mekanikaj komponantoj. La varmon oni povas elimini kanaligante la likvon tra [[varmointerŝanĝilo]], kiel ekzemple [[radiatoro]], aŭ ankaŭ oni povas elimini varmon pere de likvo dum la [[vaporado|vaporigo]]. La malvarmigilojn de [[akvo]] aŭ [[glikolo]] oni uzas por eviti ke la motoroj trovarmiĝu.<ref>Jack Erjavec [https://books.google.com/books?id=U4TBoJB2zgsC&pg=PA309 ’’Automotive technology: a systems approach’’] Delmar Learning 2000, p. 309 {{ISBN|1-4018-4831-1}}</ref> La malvarmigiloj uzataj en la [[nuklea reaktoro|nukleaj reaktoroj]] enhavas akvon aŭ [[likva metalo|likvajn metalojn]], kiel natriaj aŭ bismutaj saloj.<ref>Gerald Wendt ’’The prospects of nuclear power and technology’’ D. Van Nostrand Company 1957, p. 266</ref> Oni uzas [[Raketo-pelaĵo|likvajn pelaĵojn]] por malvarmigi la pelĉambrojn de [[raketo]]j.<ref>’’Modern engineering for design of liquid-propellant rocket engines’’ de Dieter K. Huzel, David H. Huang – ''American Institute of Aeronautics and Astronautic''s 1992, p. 99 {{ISBN|1-56347-013-6}}</ref> En mekanikigo, oni uzas akvon kaj oleojn por elimini la generitajn troan varmon, kiu povas rapide ruinigi kaj la laboritan pecon kaj la laborilojn. Dum la [[transpirado]], la [[ŝvito]] eliminas la varmon disde la homa korpo per [[vaporado]]. En la industrio de la [[hejtado]], aerumado kaj [[klimatizilo|klimatizado]], oni uzas likvojn kiel akvo por transigi varmon de area al areo.<ref>Thomas E Mull ’’HVAC principles and applications manual’’, McGraw-Hill 1997 {{ISBN|0-07-044451-X}}</ref>

Similcele, oni uzas likvojn ofte en [[kuirarto|kuirado]] pro iliaj plej bonaj proprecoj de transigo de varmo. Krom ties plej bona konduktiveco, ĉar la pli varmaj fluaĵoj ekspansias kaj supreniras dum la pli malvarmaj areoj kuntiriĝas kaj malsupreniras, la likvoj kun malalta kinetika viskozeco tendencas transigi varmon per [[konvekto]] je temperaturo sufiĉe konstanta, kio faras, ke likvoj estas taŭgaj por procezoj kiel [[brogado]], [[bolado]] kaj [[fritado]]. Oni povas atingi eĉ pli altajn indicojn de transigo de varmo kiam oni kondensas gason en likvon. En la [[bolpunkto]] de la likvo, la tutan varmenergion oni uzas por okazigi la statoŝanĝon de la likva stato ĝis la stato de [[gaso]], sen sekva pliigo de temperaturo, kaj ĝi stokiĝas kiel kemia potenciala energio. Kiam la gaso ree kondensiĝas en likvon, tiu troa varmenergio liberiĝas je konstanta temperaturo. Tiun fenomenon oni uzas en procezoj kiel vaporigado. Ĉar la likvoj ofte havas diferencajn bolpunktojn, la miksaĵojn kaj solvaĵojn de likvoj aŭ gasoj oni povas tipe apartigi pere de destilado, uzante varmon, malvarmon, vakuon, premon aŭ aliajn rimedojn. La destiladon oni povas trovi ĉie, el la produktado de alkoholaj trinkaĵoj, ĝis la [[naftorafinejo|naftorafinejoj]], ĝis la kriogrenika destilado de gasoj kiel [[argono]], [[oksigeno]], [[nitrogeno]], [[neono]] kaj [[ksenono]] per likvigo (malvarmigo sub ties unuopaj bolpunktoj).<ref>''Unit Operations in Food Processing'' de R. L. Earle -- Pergamon Press 1983, paĝoj 56--62, 138-141</ref>

La likvo estas la ĉefa komponanto de la hidraŭlikaj sistemoj, kiu profitas la leĝon de Pascal por havigi povumon de fluado. Aparatojn kiel hidraŭlikaj [[pumpilo]]j kaj [[akvorado]]j oni uzis por transformi la movadon de la likvoj en mekanika laboro ekde la tre frua [[antikveco]]. Oni perfortis oleojn pere de hidraŭlikaj pumpiloj, kiuj transmisias tiun forton al la hidraŭlikaj cilindroj. La [[hidraŭliko]] troveblas en multaj aplikaĵoj, kiel ekzemple ĉe [[bremsilo]]j kaj [[transmisiilo]]j de aŭtoj, pezaj ekipaĵoj kaj sistemoj de kontrolo de [[aviadilo]]j. Oni uzas diversajn hidraŭlikajn premilojn amplekse en riparado kaj fabrikado, por altigado, premado, subtenado kaj formado.<ref>R. Keith Mobley [https://books.google.com/books?id=8DyLdlfJzoMC&pg=PA1 ''Fluid power dynamics''] Butterworth-Heinemann 2000 p. vii {{ISBN|0-7506-7174-2}}</ref>

Foje oni uzas likvojn en [[mezurilo|mezuraparatoj]]. Ekzemple [[termometro]] ofte uzas la temperaturan ekspansion de likvoj, kiel [[hidrargo]], kombine kun ties kapablo flui por indiki la temperaturon. [[Manometro]] uzas la pezon de likvo por indiki la [[premo]]n de la aero.<ref>Bela G. Liptak [https://books.google.com/books?id=pPMursVsxlMC&pg=PA807 ’’Instrument engineers’ handbook: process control’’] CRC Press 1999, p. 807 {{ISBN|0-8493-1081-4}}</ref>

==Mikroskopa priskribo== 
La [[molekulo]]j kiuj komponas la likvojn estas neordigitaj kaj ege interagadas, kio faras, ke la likvoj estas malfacilaj priskribeblaj rigore je molekula nivelo. Tio kontrastas kun la aliaj du komunaj fazoj de materio, nome gasoj kaj solidoj. Kvankam ankaŭ la gasoj estas neordigitaj, ili estas sufiĉe disigitaj kaj tial oni preteratentas la interagadojn de multaj korpoj kaj, male, la molekulajn interagadojn oni povas modeligi kiel okazaĵoj de binara kolizio bone difinitaj. Male, kvankam la solidoj estas densaj kaj ege interagadas, ties regula strukturo je molekula nivelo (por ekzemplo, ĉe kristala reto aŭ retoj de Bravais) ebligas gravajn teoriajn simpligojn. Tial, la mikroskopa teorio de la likvoj estas malpli disvolvigita ol tiu de la gasoj kaj de la solidoj.<ref>{{Citation|last1 = Fisher| first1 = I.Z.| title = Statistical Theory of Liquids| publisher = The University of Chicago Press| year =1964| pages=1–11}}</ref>

===Faktoro de stata strukturo=== 
[[Dosiero:Teilchenmodell Flüssigkeit.svg|thumb|maldekstre|200px|Strukturo de klasika unuatoma likvo. La atomoj havas multajn tre proksime kontakteblajn najbarojn, sed ne estas grandskala ordo.]]
En likvo, la atomoj nek formas kristalan reton nek montras alian grandskalan formon de ordo. Tio evidenriĝas per la manko de pintoj de Bragg en la [[Kristalografio de ikso-radioj|difrakto de ikso-radioj]] kaj en [[neŭtrono]]j. En normalaj kondiĉoj, la modelo de [[difrakto]] havas cirklan simetrion, kiu esprimas la [[izotropeco]]n de la likvo. En radia direkto, la intenseco de difrakto oscilas milde. Tion ĝenerale oni priskribas pere de la faktoro de stata strukturo S (q), kun la nombro de ondo q = (4π / λ) sen θ donita de la [[ondolongo]] λ (ĉu fotono ĉu neŭtrono) kaj de la angulo de Bragg θ. La oscilaĵoj de S (q) esprimas proksimuman ordon de la likvo, tio estas, la interrilatoj inter atomo kaj kelkaj tavoloj de plej proksimaj najbaroj.

Pli intuicia priskribo de tiuj interrilatoj devenas el la funkcio de radia distribuado g (r), kiu estas esence la transformita rilato de Fourier de S (q). Ĝi reprezentas spacan averaĝon de tempa momento de interrilatoj de paroj en la likvo.
[[File:Lennard-Jones Radial Distribution Function.svg|thumb|300px|Funkcio de radia distribuado de la fluaĵa modelo de Lennard-Jones.]]

===Disigo de sono kaj struktura malstreĉiĝo === 
La esprimo por la [[Rapido de sono|sonrapideco]] <math>c = \sqrt {K/\rho}</math> enhavas la [[Izotropa prema modulo|preman modulon]] K. Se K estas sendependa disde la [[frekvenco]], tiam la likvo kondutas kiel lineara medio, tiel ke la sono disvastiĝas sen disipado kaj sen manierkongruiĝo. En la realo, ajna likvo montras iun disiĝon: je kreskiĝanta frekvenco, K kruciĝas el limo simila al tiu de likvo de malalta frekvenco <math>K_0</math> ĝis la solida limo de alta frekvenco <math>K_\infty</math>. En normalaj likvoj, la plej granda parto de tiu kruciĝo okazas en frekvencoj inter GHz kaj THz, foje nomita "hipersono".

Je frekvencoj sub-GHz, normala likvo ne povas elteni krucondojn: la limo de nula frekvenco de la krucmodulo estas <math>G_0=0</math>. Tion foje oni konsideras la difina propreco de likvo.<ref>{{cite journal |last1=Born |first1=Max |year=1940 |title=On the stability of crystal lattices |journal=Mathematical Proceedings |volume=36 |issue=2 |pages=160–172 |publisher=Cambridge Philosophical Society |doi=10.1017/S0305004100017138 |bibcode=1940PCPS...36..160B }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Born |first1=Max |year=1939 |title=Thermodynamics of Crystals and Melting |journal=Journal of Chemical Physics |volume=7 |issue=8 |pages=591–604 |doi=10.1063/1.1750497 |url=http://jcp.aip.org/resource/1/jcpsa6/v7/i8/p591_s1?isAuthorized=no |bibcode=1939JChPh...7..591B |archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20160515021512/http://jcp.aip.org/resource/1/jcpsa6/v7/i8/p591_s1?isAuthorized=no |archive-date=2016-05-15 }}</ref> Sed, same kiel la volumena modulo ''K'' , la krucmodulo ''G'' dependas de la frekvenco, kaj je frekvencoj de hipersoneco ĝi montras kruciĝon similan el la likva limo <math>G_0</math> ĝis solida limo, diferenca disde nulo <math>G_\infty</math>.

Laŭ la rilato de Kramers-Kronig, la disiĝo en la sonrapideco (donita de la reala parto de ''K'' aŭ ''G'' ) estas akompanata de maksimumo en la mildigo de la [[sono]] (disipado donita de la imagita parto de ''K'' aŭ ''G'' ). Laŭ la teorio de la lineara reago, la [[Furiera transformo]] de K aŭ G priskribas kiel la sistemo revenas al la ekvilibro post ekstara perturbo; tial, la pason de disiĝo en la regiono GHz..THz oni nomas ankaŭ "struktura malstreĉiĝo". Laŭ la teoremo de fluktu-disipado, la malstreĉiĝo al la ekvilibro estas tre rilata kun la fluktuoj en la ekvilibro. La fluktuojn de denseco asociaj kun la sonondoj oni povas observi eksperimente pere de la disigo de Brillouin.

En la troa malvarmigo de likvo al la vitra transiro, la kruciĝo de reago simila al likvo al solida reago moviĝas de GHz ĝis MHz, kHz, Hz, ...; simile, la karaktera tempo de struktura malstreĉiĝo pliiĝas de ns ĝis μs, ms, s, ... Tiu estas la mikroskopa klarigo de la viskozelasta konduto de la likvoj kiuj produktas [[vitro]]n.

===Efikoj de la asocio=== 
[[Dosiero:Melting icecubes.gif|thumb|maldekstre|[[Akvo]] ŝanĝiĝanta de [[solido|solida stato]] al likva stato.]]
La mekanismoj de atom-molekula difuzo (aŭ movo de partikloj) en solidoj estas tre rilataj kun la mekanismoj de viskoza fluado kaj solidigo en likvaj materialoj. La priskribojn de la viskozeco laŭ terminoj de molekula "libera spaco" ene de la likvo<ref name="Macleod1923">
{{cite journal |author=D.B. Macleod |title=On a relation between the viscosity of a liquid and its coefficient of expansion |journal=Trans. Faraday Soc. |volume=19 |page=6 |date=1923 |doi=10.1039/tf9231900006}}</ref> oni modifis laŭnecese por atenti la likvojn kies [[molekulo]]j estas "asociaj" en la likva stato je ordinaraj temperaturoj. Kiam kelkaj molekuloj kombiniĝas por formi asocian molekulon, ili enfermas ene de sistemo duonrigida ian kvanton de spaco kiu antaŭe estis disponebla kiel libera spaco por moveblaj molekuloj. Tial, pliiĝas la viskozeco je la malvarmiĝo pro la tendenco de la plimulto de la substancoj asociiĝi je malvarmiĝo.<ref name="Stewart1930">
{{cite journal |author=G.W. Stewart |title=The Cybotactic (Molecular Group) Condition in Liquids; the Association of Molecules |journal=Phys. Rev. |volume=35 |page=726 |date=1930 |doi=10.1103/PhysRev.35.726 |bibcode=1930PhRv...35..726S |issue=7}}</ref>

Oni povas uzi similajn argumentojn por priskribi la efikojn de la [[premo]] sur la viskozeco, en kiu oni povas supozi, ke la viskozeco estas ĉefe funkcio de la [[volumeno]] por likvoj kun finebla prema modulo. Tial, oni esperas pliiĝon de la viskozeco je la pliiĝo de la premo. Krome, se la volumeno ekspansias pro la varmo sed malpliiĝas denove pro la premo, la viskozeco restas egala.

La loka tendenco al la orientigo de molekuloj en malgrandaj grupoj havigas al la likvo (kiel jam oni menciis) ioman gradon de asociemo. Tiu asociemo rezultas en konsiderinda "interna premo" ene de likvo, kiu rilatas preskaŭ totale al tiuj molekuloj kiuj, pro siaj malaltaj temporapidecoj (laŭ la distribudo de Maxwell) kuniĝis al aliaj molekuloj. La interna premo inter kelkaj el tiuj molekuloj eble korespondus al tiu de grupo de molekuloj en solida formo.

==Plej ofta likvo: akvo==
{{Ĉefartikolo|Akvo}}
Akvo estas en [[likvaĵo|formo likva]] inter temperaturoj de {{GdC|0}} ĝis {{GdC|100}} sub [[norma premo]], kaj estas grava en [[biologio|biologia]] funkciado de [[vivo]]. Tri kvaronoj de la surfaco de la [[tero]] estas kovritaj per granda kvanto da akvo, la [[oceano]]j. Movado de akvo de la oceanoj ĝis la [[aero]] kaj reen grandparte kreas [[vetero]]n. Krome gravas [[lago]]j, [[rivero]]j, [[marĉo]]j, [[kanalo]]j ktp. Akvo estas la ĉefa [[trinkaĵo]] de ĉiuj [[animalo]]j, kiuj havas ĝin ĉu rekte ĉu tra aliaj manĝaĵoj, kiaj fruktoj, vegetaloj ktp.

[[Dosiero:Drinking water.jpg|eta|Fluanta akvo, trinkakvo.|323x323ra]]
Simpla sed grava kaj unika eco de akvo estas, ke ĝia solida formo flosas sur la likva. La solida fazo estas malpli densa ol likva akvo, pro la geometrio de la fortaj hidrogenaj ligoj kiuj estas formataj nur je malaltaj temperaturoj. Pro tio profunda akvo restas likva, pli varma ol la glacia surfaco, kaj akvaj organismoj (la unuaj vivantaj organismoj sur Tero) povas travivi glaciajn kondiĉojn.

Akvo estas la plej necesa substanco por ĉiu vivanto, ĉar ĝi havas multajn maloftajn ecojn kiuj estas gravegaj por vivo. Ĝi estas bona [[solvilo]], kaj havas fortan [[surfaca tensio|surfacan tension]]. Freŝa akvo estas la plej densa ĉe {{GdC|4}}; ĝi maldensiĝas, kiam ĝi frostiĝas aŭ varmiĝas. Kiel stabila molekulo en nia atmosfero, ĝi grave rolas kiel absorbilo de [[transruĝa radiado]]. Ĉar akvo havas alian [[Masa varma kapacito|specifan varmon]] kiu stabiligas klimaton tutmonde.

Akvo estas tre bona solvilo, kaj dissolvas multajn specojn de substancoj, kiel variajn salojn kaj [[sukero]]jn, kaj faciligas sian kemian interagon, kiu helpas kompleksajn matabolismojn. Tamen, iuj substancoj ne bone miksiĝas kun akvo, inkluzive [[oleo]]jn kaj [[hidrofoba]]jn substancojn. Ĉelaj membranoj uzas ĉi tiun econ por zorge kontroli interagojn inter siaj enhavaĵoj kaj eksteraj kemiaĵoj. Ĉi tiu estas faciligata iomete de la surfaca tensio de akvo. Akvaj gutoj estas stabilaj pro la forta surfaca tensio de akvo. Oni povas vidi ĉi tion kiam iometo da akvo estas metata sur malsolveblan surfacon kiel vitron. La akvo kuniĝas en gutojn. Ĉi tiu eco estas necesa por [[planta transpirado]].

== Vidu ankaŭ ==
{{Projektoj|ReVo=likv}}
* [[Fluido]]
* [[Fluidaĵ-dinamiko]]
* Aliaj fazoj de materio: [[solido]], [[gaso]] kaj [[plasmo]]
* [[Specifa pezo]]
* [[Vaporado]]
* [[Vaporigado]]

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Bibliografio ==
* Allen, M. P.; Tildesly, D.J.. ''Computer Simulation of Liquids''. Oxford University Press, 1989. ISBN 0-19-855645-4.
* Baker, Joanne (2007). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:972204866X ''50 Ideias de Física Que Precisa mesmo de Saber''.] [S.l.]: Leya. ISBN 9789722048668. Konsultita la 12an de januaro 2013
* [http://books.google.es/books?id=BWgSWTYofiIC&pg=PA257&dq=estado+l%C3%ADquido&hl=es&ei=IWVlTOqNOYykOIzFuK0N&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CE0Q6AEwBg#v=onepage&q=estado%20l%C3%ADquido&f=false ''Física general''.] Santiago Burbano de Ercilla, Carlos Gracía Muñoz. 
* Dossat, Roy J (2004). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8528901599&gws_rd=ssl ''Princípios de refrigeração''.] [S.l.]: Hemus. 884 pp. ISBN 9788528901597. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Hansen, J. P.; Mcdonald, I. R. ''Theory of simple Liquids''. Elsevier Academic Press, 2006. ISBN 978-0-12-370535-8.
* Hewitt, Paul G (2002). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:853630040X ''Fisica Conceitual'',] 9a eld. [S.l.]: Bookman. 685 pp. ISBN 9788536300405. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Hindrich, Roger; Kleinbach, Merlin (2004). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8522103372 ''Energia e Meio Ambiente''.] [S.l.]: Cengage Learning Editores. 543 pp. ISBN 9788522103379. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Hussein, Mahir S (2002). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8588325055 ''100 Anos de Física Quântica''.] [S.l.]: Editora Livraria da Física. ISBN 9788588325050. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Károly, Nagy. ''Elméleti Mechanika, 5. kiadás'', Nemzeti Tankönyvkiadó (2002). ISBN 963-19-3955-3
* Luiz, Adir Moyses (2007). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8588325845 ''Coleção Física 2 Gravitação. Ondas e Termodinâmica''.] São Paulo: Editora Livraria da Física. 291 pp. ISBN 9788588325845. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Medeiros, Alexandre (2006). [http://books.google.com.br/books?isbn=8588325713 ''Santos Dumont e a Fisica do Cotidiano''.] [S.l.]: Editora Livraria da Fisica. 193 pp. ISBN 9788588325715. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Oliveira, Mário José de (2005). [https://www.google.com.br/search?hl=es&tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8588325470 ''Termodinâmica''.] [S.l.]: Editora Livraria da Fisica. 365 pp. ISBN 9788588325470. Konsultita la 12an de januaro 2013
* Luigi Rolla, ''Chimica e mineralogia. Per le Scuole superiori'', 29a eld., Dante Alighieri, 1987.
{{-}}
* {{Tradukita|lingvo= es |artikolo=Líquido|revizio=130622961}}
{{Havenda artikolo|Likvo}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Substancoj]]
[[Kategorio:Termodinamiko]]
[[Kategorio:Likvaĵoj| ]]
[[Kategorio:Fazoj de materio]]