Vidi fonton por Lidaro

{{Aliaj signifoj | teksto = Por kolekto de germanaj kantoj, vidu la artikolon [[Lido (muziko)]]}}
[[Dosiero:Lidar P1270901.jpg | eta | dekstra | Komerce aĉetebla lidaro (Leica HDS-3000) ]]
La '''lidaro''' estas instrumento por mezuri distancon al fora objekto per [[lasero]].

== Priskribo ==
[[Dosiero:20200501 Time of flight.svg|eta|dekstra|Diagramo de la fizika principo de la lidaro. La distanco ({{lang-en|distance}}) al la objekto ''d'' kaj la daŭro ''t'' ({{lang-en|time}}) inter la emisio kaj la detekto estas rilataj per la formulo <math>d=ct/2</math>, en kiu ''c'' estas la rapido de elektromagneta ondo.
]]
La lidaro emisias [[elektromagneta ondo|elektromagnetan ondon]] al tiu objekto, la distanco al kiu estas mezurota. La onda impulso reflektiĝas for de la objekto, kaj la lidaro detektas la revenantan impulson. Ĉar la rapido de elektromagneta ondo estas proksimume konstanta en aero ktp., per mezuro de la daŭro inter la emisio kaj la detekto, oni povas kalkuli la distancon al la objekto.

Oni povas uzi diversajn frekvencojn de la elektromagneta ondo, depende de la dezirata celo: ultraviola, videbla, infraruĝa ktp. Oni tipe uzas [[lasero]]n, por ke la ondo restu mallarĝa kaj la mezuro estu preciza.

== Uzoj ==
Lidaro estas aplikata por diversa gamo de uzoj:
* Mapo-farado, en sondado, geodezio, arkeologio,<ref>{{citaĵo el gazeto | url = https://www.spiegel.de/wissenschaft/technik/lidar-technik-archaeologie-im-wald-entdecken-a-1224832.html | titolo= Lidar-Technik. Archäologie im Gebüsch | gazeto = Der Spiegel | persona nomo=Jörg |familia nomo=Römer | dato = 2018-09-10 |lingvo = de}}</ref> geografio, geologio, [[geomorfologio]], [[seismologio]], atmosfera fiziko, ktp.
* Regado kaj stirado de aŭtonomaj aŭtomobiloj.
* Lasera gvidado de [[raketo]]j kaj [[misilo]]j.
* Tridimensia skanado de objektoj, konstruaĵoj, ktp.
* Kelkaj [[saĝtelefono]]j enhavas lidarojn, por aŭtomata enfokusigo de kameraoj.<ref>{{citaĵo el gazeto | url = https://arstechnica.com/cars/2020/10/the-technology-behind-the-iphone-lidar-may-be-coming-soon-to-cars/ | titolo = Lidar used to cost $75,000—here’s how Apple brought it to the iPhone | gazeto = Ars Technica | persona nomo=Timothy B. |familia nomo= Lee | dato = 2020-10-15 | lingvo = en}}</ref>

== Historio kaj etimologio ==
La irlanda fizikisto Edward Hutchinson Synge en 1930 proponis, ke oni povas uzi lumon por mezuri distancojn al meteoj — la fizika principo de la lidaro.<ref>{{citaĵo el gazeto | persona nomo = Edward Hutchinson| familia nomo= Synge | dato= 1930 | titolo = ⅩⅭⅠ. A method of investigating the higher atmosphere | gazeto = The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science | volumo = 9 | numero = 60 | paĝoj = 1014–1020 | doi=/10.1080/14786443008565070 | lingvo = en}}</ref> Tamen, la tiama teknologio ne estis sufiĉe altnivela por realigi la koncepton.

La [[lasero]] estis inventita en 1960. Poste, teamo gvidita de la Usona inĝeniero Malcolm L. Stitch inventis la lidaron ĉe la Usona aviadila firmao [[Hughes Aircraft Company]] en 1961, komence por spurado de artefaritaj satelitoj. Stitch nomis la aparaton ''{{lang|en|colidar}}'', mallongigo de ''{{lang|en|coherent light detecting and ranging}}'' (koher-luma detektado kaj distanco-mezurado), analoge al ''{{lang|en|radar}}'' “[[radaro]]”, mallongigo de ''{{lang|en|radio detecting and ranging}}'' ([[radioondo|radioonda]] detektado kaj distanco-mezurado).

La moderna termino ''lidaro'' ekuziĝis en 1963, kiel mallongigo de la pli frua termino; la komenca ''l'' povas signifi lumon ({{lang-en|light}}) aŭ [[lasero]]n ({{lang-en|laser}}).

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Bibliografio ==
* {{citaĵo el libro | persona nomo = Claus |familia nomo=Weitkamp | titolo = Lidar – range-resolved optical remote sensing of the atmosphere | eldoninto= Springer-Verlag | dato = 2005 | isbn= 0-387-40075-3 | doi= 10.1007/b106786 | lingvo = en}}
* {{citaĵo el libro | persona nomo = Takashi |familia nomo= Fujii | titolo = Laser remote sensing | eldoninto= CRC Press | dato= 2005 | isbn= 0-8247-4256-7 | lingvo = en}}
* {{citaĵo el libro | persona nomo = Albert |familia nomo=Ansmann | titolo = Advances in atmospheric remote sensing with lidar | eldoninto= Springer-Verlag | dato= 1997 |isbn= 3-540-61887-2 | doi= 10.1007/978-3-642-60612-0 |lingvo = en}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* {{citaĵo el la reto | url = https://oceanservice.noaa.gov/facts/lidar.html | titolo = What is lidar? | eldoninto = United States National Ocean Service | lingvo = en}}
* {{citaĵo el la reto | url = https://www.usgs.gov/faqs/what-lidar-data-and-where-can-i-download-it | titolo = What is lidar data and where can I download it? | eldoninto = United States Geological Survey | lingvo = en}}
* {{citaĵo el la reto | persona nomo = Pierre H. | familia nomo = Flamant | dato = 2010 | url = https://lidar.abct.lmd.polytechnique.fr/uploads/documents/cours_lidar/Flamant_Fond1.pdf | titolo = Lidar Géophysique. Fondamentaux Lidar 1 | lingvo = fr | alirdato = 2020-11-07 | arkivurl = https://web.archive.org/web/20180626204950/http://lidar.abct.lmd.polytechnique.fr/uploads/documents/cours_lidar/Flamant_Fond1.pdf | arkivdato = 2018-06-26 }}
* {{citaĵo el la reto | persona nomo = Pierre H. | familia nomo = Flamant | dato = 2010 | url = https://lidar.abct.lmd.polytechnique.fr/uploads/documents/cours_lidar/Flamant_Fond2.pdf | titolo = Lidar Géophysique. Fondamentaux Lidar 2 | lingvo = fr | alirdato = 2020-11-07 | arkivurl = https://web.archive.org/web/20170517051816/http://lidar.abct.lmd.polytechnique.fr/uploads/documents/cours_lidar/Flamant_Fond2.pdf | arkivdato = 2017-05-17 }}

{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Laseroj]]
[[Kategorio:Mezuriloj]]