Vidi fonton por Kalia fosfato tribaza

{{Vidu ankaŭ|Unukalia fosfato|Dukalia fosfato|Kalia fosfato}}
{{Tabela informkesto|Informkesto kemia substanco}}
{| class="wikitable floatright" width=10%
|-style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;"|<big><big>Trikalia fosfato tribaza</big></big>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Tripotassium_phosphate.png|200px|Trikalia fosfato]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Plata kemia strukturo de la <br />Kalia fosfato tribaza'''
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Tripotassium phosphate 3D.png|200px|Trikalia fosfato]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Tridimensia kemia strukturo de la <br />Kalia fosfato tribaza'''
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |
* (latine) Kalii phosphas
* Fosfato de kalio
|-
||[[Kemia formulo]]||<big><center>{{KemiaFormulo|<big>'''K|3|PO|4'''}}</big></center></big>
|-
|[[CAS-numero|CAS-numero-kodo]]||[https://commonchemistry.cas.org/detail?cas_rn=7778-53-2 7778-53-2]
|-
|[[ChemSpider|ChemSpider kodo]]||[http://www.chemspider.com/Chemical-Structure.56408.html 56408]
|-
|[[PubChem|PubChem-kodo]]||[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/62657 62657]
|-
|'''Merck Index'''||15,7781
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Fizikaj proprecoj'''
|-
|[[Aspekto]]||Senkolora aŭ blanka delikva pulvoro
|-
|[[Molmaso]]||212.265 g·mol<sup>−1</sup>
|-
|[[Denseco]]|| 2,564g cm<sup>−3</sup>
|-
|[[Fandpunkto]]||{{GdC|1340}}<ref>[https://www.chemicalbook.com/ProductChemicalPropertiesCB7206120_EN.htm Chemical Book]</ref>
|-
|[[Ekflama temperaturo]]||Nebrulema
|-
|[[Konstanto pri dissociigo de acidoj|Acideco (pKa)]]||1.8<ref>[http://foodb.ca/compounds/FDB013366 FooDB]</ref>
|-
|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:900 g/L
|-
|[[Mortiga dozo (LD50)]]||4150&nbsp;mg/kg (buŝe)<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9925028 |titolo=Scienc Lab |alirdato=2018-08-16 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20180804122448/http://www.sciencelab.com/msds.php?msdsId=9925028 |arkivdato=2018-08-04 }}</ref>
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[Deklaroj pri Risko kaj Sekureco|'''Sekurecaj Indikoj''']]
|-
|[[Listo da R-Deklaroj|Riskoj]]||[[Listo da R-Deklaroj#R34|R34]] [[Listo da R-Deklaroj#R36|R36]] [[Listo da R-Deklaroj#R38|R38]] [[Listo da R-Deklaroj#R41|R41]]
|-
|[[Listo da S-Deklaroj|Sekureco]]||[[Listo da S-Deklaroj#S26|S26]] [[Listo da S-Deklaroj#S39|S39]] [[Listo da S-Deklaroj#S45|S45]] [[Listo da S-Deklaroj#R36/37/39|S36/37/39]]
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[Ŝablono:Danĝerosimboloj|'''Pridanĝeraj indikoj''']]
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" | [[Ŝablono:Danĝerosimboloj|'''Danĝero''']] {{Danĝerosimboloj|C|Xi}}
|-
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo Piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|05|07}}</center>
|-
|[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|GHS Signalvorto]]||Damaĝa substanco
|-
|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|315|318|319|335}}
|-
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|261|264|271|280|302+352|304+340|305+351+338|310|312|321|332+313|337+313|362|403+233|405|501}}<ref>[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/62657#section=GHS-Classification Pubchem]</ref>
|-style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br />({{GdC|25}} kaj 100 kPa)</small></center>
|}

'''Kalia fosfato tribaza''' aŭ '''trikalia fosfato''' estas akvosolvebla fostata salo de kalio, senkolora aŭ blanka, senodora, delikva, neorganika kemia solidaĵo uzata kiel [[sterko]] aŭ [[nutro-aldonaĵo]]. Ĝia fandpunkto estas tiel alta ke eblas fandi la salon ne malkomponante la molekulon. Trikalia fosfato estas forta neorganika bazo kaj uzatas kiel katalizilo al multaj reakcioj. Ĝi ankaŭ posedas antimikrobajn proprecojn kaj havas aplikojn kiel [[emulsio|emulsiaĵo]], ŝaumagento, kaj kombinita kun grasacidoj ĝiaj antimikrobaj proprecoj estas potencigitaj.

== Sintezoj ==
=== Sintezo 1 ===
* Fosfato de trikalio estas preparata per reakcio inter [[fosfata acido]] kaj [[kalia karbonato]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{2\,H_3PO_4 + 3\,K_2CO_3 \ \xrightarrow{}\ 2\,K_3PO_4 + 3\,CO_2 + 3\,H_2O }</math>
|-
|}
</center>

=== Sintezo 2 ===
* Aŭ reakciigante [[fosfata acido|fosfatan acidon]] kaj [[kalia hidroksido]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{H_3PO_4 + 3\,KOH \ \xrightarrow{}\ K_3PO_4 + 3\,H_2O }</math>
|-
|}
</center>

=== Sintezo 3 ===
* Oni povas prepari trikalia fosfato per interagado de la [[kalia fosfato dubaza]] kaj [[kalia hidroksido]]
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{K_2HPO_4 + KOH \ \xrightarrow{}\ K_3PO_4 + H_2O }</math>
|-
|}
</center>

=== Sintezo 4 ===
* Aŭ per interagado de la [[kalia fosfato unubaza]] kaj [[kalia hidroksido]]
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{KH_2PO_4 + 2\,KOH \ \xrightarrow{}\ K_3PO_4 + 2\,H_2O }</math>
|-
|}
</center>

=== Sintezo 5 ===
* Alia ebleco estas reakciigi [[amonia fosfato|amonian fosfaton]] kaj [[kalia klorido|kalian kloridon]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{(NH_4)_3PO_4 + 3\,KCl \ \xrightarrow{T}\ K_3PO_4 + 3\,(NH_4)_3Cl }</math>
|-
|}
</center>

== Reakcioj ==
=== Reakcio 1 ===
* Trikalia fosfato reakcias kun aluminio donante kaliajn aluminatojn aŭ kvarhidrokson de kalio kaj aluminio:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{2\,K_3PO_4 + 2\,Al + 8\,H_2O \ \xrightarrow{100^oC}\ 2\,K[Al(OH)_4] + 2\,K_2HPO_4 + 3\,H_2\uparrow }</math>
|-
|}
</center>

=== Reakcio 2 ===
* Kun [[arĝenta nitrato]] ĝi donas ''arĝentan fosfaton'' kaj [[kalia nitrato|kalian nitraton]]:
<center>
{|cellspacing=10 cellpadding=10 border=5
|
<math>\mathsf{K_3PO_4 + 3\,AgNO_3 \ \xrightarrow{}\ Ag_3PO_4\downarrow + 3\,KNO_3 }</math>
|-
|}
</center>

== Literaturo ==
* [https://books.google.com.br/books?id=XZ2QB7bu5LwC&pg=PA503&dq=Potassium+phosphate&hl=pt-BR&sa=X&ved=0ahUKEwjjjObVovHcAhVRMawKHSYzBwMQ6AEINDAC#v=onepage&q=Potassium%20phosphate&f=false Handbook of Preservatives]
* [https://books.google.com.br/books?id=PydigGYruqYC&pg=PA7&dq=Potassium+phosphate&hl=pt-BR&sa=X&ved=0ahUKEwij8uuDo_HcAhVP7qwKHVcbCeU4ChDoAQgnMAA#v=onepage&q=Potassium%20phosphate&f=false Phosphates in Food]
* [https://books.google.com.br/books?id=0-srJHbRCeEC&pg=PR5-IA24&dq=Potassium+phosphate&hl=pt-BR&sa=X&ved=0ahUKEwij8uuDo_HcAhVP7qwKHVcbCeU4ChDoAQgvMAE#v=onepage&q=Potassium%20phosphate&f=false Small Animal Critical Care Medicine]
* [https://books.google.com.br/books?id=uje5vZ8hBlwC&pg=PA285&dq=Potassium+phosphate&hl=pt-BR&sa=X&ved=0ahUKEwij8uuDo_HcAhVP7qwKHVcbCeU4ChDoAQhrMAk#v=onepage&q=Potassium%20phosphate&f=false Handbook of Clinical Pediatric Endocrinology]
* [https://books.google.com.br/books?id=KfpTFJ2aB0YC&pg=PA663&dq=Potassium+phosphate&hl=pt-BR&sa=X&ved=0ahUKEwjs6aLAo_HcAhUMEawKHUexCl04FBDoAQhMMAU#v=onepage&q=Potassium%20phosphate&f=false Brenner and Rector's The Kidney]
* [https://www.fishersci.com/msds?productName=P289500 ThermoFisher Scientific] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20180816130147/https://www.fishersci.com/msds?productName=P289500 |date=2018-08-16 }}

== Vidu ankaŭ ==
* '''[[Kalia fosfato]]

== Referencoj ==
{{Referencoj|3}}

{{Neorganikaj saloj de kalio}}
{{Organikaj saloj de kalio}}
{{Projektoj}}
{{Ĝermo|kemio}}