Vidi fonton por Furanono

{{Vidu ankaŭ|Mezifuranono|Furaneolo|Furano|Furanata acido|Furanoacetata acido|Furanakrilamido}}
{{Tabela informkesto|Informkesto kemia substanco}}
{| class="wikitable floatright" width=10%
|-style="background: yellow; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;"|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 2px;"><font face="Arial" color="blue"><span style="font-size:200%;">2-furanono</span></span>
|-
||[[Kemia formulo]]||<center><span style="font-size:300%;"> <span style="text-shadow:gray 4px 4px 2px;"><font face="Trebuchet MS" color="blue">'''C<sub>4</sub>H<sub>4</sub>O<sub>2</sub>'''</font></span></span></center>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:2-Furanone sticks.png|300ra|Furanono]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<center>'''Bastona kemia strukturo de la <br />2-furanono'''</center>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:2-Furanone 3D.png|300ra|Furanono]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<center>'''Tridimensia kemia strukturo de la 2-furanono'''</center>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:Echinophora_spinosa-1.jpg|200ra|2-Furanono ĉeestas en la plantoj de la specio [[Apiacoj|Echinophora spinosa]]]]</center>'''
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |<small>2-Furanono ĉeestas en la plantoj de la specio [[Apiacoj|Echinophora spinosa]].'''</small>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |
* Butenolido
|-
|[[CAS-numero|CAS-numero-kodo]]||[https://commonchemistry.cas.org/detail?cas_rn=497-23-4 497-23-4]<br />[https://commonchemistry.cas.org/detail?cas_rn=20825-71-2 20825-71-2]<br />
|-
|[[ChemSpider|ChemSpider kodo]]||[http://www.chemspider.com/Chemical-Structure.124157.html 124157]
|-
|[[PubChem|PubChem-kodo]]||[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/140765 140765]
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Fizikaj proprecoj'''
|-
|[[Aspekto]]||senkolora aŭ flaveca likvaĵo
|-
|[[Molmaso]]||84,07456 g mol<sup>−1</sup>
|-
|[[Denseco]]||1,208 g/cm<sup>−3</sup><ref>[https://www.chembk.com/en/cas/20825-71-2 Chembk]</ref><ref>[https://www.guidechem.com/encyclopedia/3-butenoic-acid-4-hydroxy-gamm-dic437149.html GuideChem]</ref>
|-
|[[Fandpunkto]]||-8,86°C <ref>[https://comptox.epa.gov/dashboard/chemical/properties/DTXSID50174942 EPA United States Environmental Protection Agency]</ref>
|-
|[[Bolpunkto]]||265,5°C <ref>[https://www.chemnet.com/cas/supplier.cgi?terms=20825-71-2&l=no&exact=dict&f=plist&mark=&submit.x=0&submit.y=0 Chemnet]</ref>
|-
|[[Refrakta indico]]||{{refraktindico|T=20|λ=761|k=4.0|1.4810}}
|-
|[[Ekflama temperaturo]]||105,2°C
|-
|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:solvebla<br />Solvebla en etanolo
|-
|[[Mortiga dozo (LD50)]]||5000 mg/kg (buŝe)
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|'''GHS etikedigo de kemiaĵoj''']]
|-
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo Piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|07}}
|-
|[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|GHS Signalvorto]]||Averto
|-
|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|302|315|319|335}}
|-
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|261|264|264+265|270|271|280|301+317|302+352|304+340|305+351+338|319|321|330|332+317|337+317|362+364|403+233|405|501}}
|-style="background: yellow;color: black"
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br />(25 °C kaj 100 kPa)</small></center>
|}

<big>'''Furanono'''</big> aŭ <big>'''2-furanono'''</big> estas organika kombinaĵo rezultanta per oksidado de [[furfurila alkoholo]]. Ĝi estas senkolora aŭ flaveca likvaĵo, solvebla en akvo kaj etanolo. Furanono posedas 4 karbonatomojn, 4 hidrogenatomojn kaj 2 oksigenatomojn. 2(5H)-Furanono, ankaŭ konata kiel 2-furanono, estas heterocikla organika substanco, senkolora likvaĵo, kiu estas solvebla en la plej multaj organikaj solvantoj. Ĝi estas grava konstrumaterialo en organika sintezo kaj havas multajn aplikojn en la farmaciaj kaj manĝindustrioj. Ĝia unika strukturo donas al ĝi gamon da propraĵoj, kiuj faras ĝin alloga kandidato por scienca esplorado.

2(5H)-Furanono havas multajn aplikojn en scienca esplorado. Ĝi estas uzata en la sintezo de naturaj produktoj, kiel terpenoj, steroidoj kaj alkaloidoj. Ĝi ankaŭ estas uzata en la sintezo de farmaciaĵoj kaj agrokemiaĵoj. Krome, 2(5H)-Furanono povas esti utiligita kiel liganto en kunordiga kemio, kaj kiel reakciaĵo en organika sintezo.

2(5H)-Furanono estas elektrofilo, kio signifas, ke ĝi povas reakcii kun nukleofiloj por formi kovalentajn ligojn. La reakcio implicas la formadon de karbon-oksigena ligo, kiu estas stabiligita per resonanco. Tiu reakcio estas konata kiel nukleofila aldonreakcio.

2(5H)-Furanono estis studita pro ĝiaj eblaj terapiaj efikoj. Ĝi pruviĝis havi kontraŭinflamajn, antioksidigajn kaj kontraŭkancero-proprecojn. Ĝi ankaŭ pruviĝis havi kontraŭ-bakteriajn, kontraŭ-virusajn, kaj kontraŭ-fungajn efikojn. Krome, 2(5H)-Furanono estis studita pro ĝia potencialo ekvilibri la imunsistemon.

2(5H)-Furanono estas multflanka kunmetaĵo kaj povas esti uzata en diversaj eksperimentoj. Ĝia unika strukturo donas al ĝi gamon da proprecoj, kiuj faras ĝin alloga kandidato por scienca esplorado. Tamen, pro ĝia reakciemo, ĝi povas esti malfacile manipulebla en la laboratorio. Ĝi ankaŭ povas esti toksa se ne traktita ĝuste.<ref>[https://www.benchchem.com/product/b122218 BenchChem]</ref>

== Sintezoj ==
=== Sintezo 1 ===
* Preparado de la '''furanono''' per oksidado de '''furfuralo''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:Furfural 3D ball.png|furfuralo|120ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [HCOOH]{H_2O_2}\, }</math>[[Dosiero:2-Furanone 3D.png|Furanono|120ra]]+[[Dosiero:Carbon dioxide 3D ball.png|karbona duoksido|70ra]]
|-
|}

=== Sintezo 2 ===
* Preparado de la '''furanono''' per oksidado de '''furfurila alkoholo''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:Furfuryl alcohol 3D ball.png|furfurila alkoholo|120ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [HCOOH]{H_2O_2}\, }</math>[[Dosiero:2-Furanone 3D.png|Furanono|120ra]] +[[Dosiero:Carbon dioxide 3D ball.png|karbona duoksido|70ra]] + [[Dosiero:Water molecule.svg|akvo|70ra]]
|-
|}

=== Sintezo 3 ===
* Preparado de la '''furanono''' per oksidado de la '''γ-buterolaktono''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:Gamma-Butyrolactone 3D.png|γ-Buterolaktono|120ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [H_2O]{[O]}\, }</math>[[Dosiero:2-Furanone 3D.png|Furanono|120ra]]
|-
|}

=== Sintezo 4 ===
* Preparado de la '''furanono''' per oksidado de la '''furano''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:Furan 3D 2.png|furano|120ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow []{[O]}\, }</math>[[Dosiero:2-Furanone 3D.png|Furanono|120ra]]
|-
|}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Ketono]]

== Referencoj ==
{{Referencoj|3}}
{{Projektoj}}

[[Kategorio:Ketonoj]]