Vidi fonton por Disperso

'''Disperso''' (ne bezonas krei la [[neologismo|neologisman]] terminon ''dispersio'') estas derivita de la latina vorto ''dispergere'' ("etendiĝi, disiĝi"). 

Aparte temas pri: 
* en [[optiko]], la [[disperso (optiko)|disigo]] de [[lumo]] je [[koloro]]j<ref>[https://www.reta-vortaro.de/revo/art/disper.html#disper.0i vidu ekzemple la vorton "disperso" en] [[Reta Vortaro]] (kvankam en Reta Vortaro nur menciiĝas optika signifo, dum la termino ankaŭ uzatas almenaŭ en ĥemio, probable en [[balistiko]], kaj eble eĉ en plia senco)</ref> (ekzemple angle, germane, france ''Dispersion'', hispane ''Dispersión'', itale ''Dispersion'', litove kaj latve ''Dispersija'', slovene ''Disperzija'' ktp);
* en [[ondmekaniko]], la [[disperso (ondo)|disigo]] de la [[ondolongo]]j de [[ondo]] post trairado de iu [[medio]] pro iliaj malsamaj rapidoj en tia medio; 
* en [[kemio]],
** kunesto de almenaŭ du (likvaj aŭ pulvoraj) substancoj, kiuj ne aŭ apenaŭ miksiĝas aŭ ne kemie reagas ĝis homogena aŭ homogenaspekta maso<ref>[[Plena Ilustrita Vortaro]]: [http://vortaro.net/ vidu la difinojn de "dispersi" en vortaro.net]</ref> (komparu la fenomenon de [[suspensio]], kiam [[likvo]] kaj diserigitaj eroj de [[solido]] forte, kvankam ankaŭ ne komplete, intermiksiĝas);
** en [[kvantuma mekaniko]], "la [[londona dispersa forto]]", malforta altira forto inter du [[atomo]]j aŭ [[molekulo]]j, ekestanta pro spontanea [[elektra polarizo|polarigo]] de unu (aŭ ambaŭ) de tiuj eroj;
* en [[hidrologio]], la (pli)egaligon de komence diversaj koncentraĵoj de substancoj en likvaĵo (iom simile al [[difuzo]]);
* en [[surfaca kemio]] (aŭ ''surfacoscienco''), la rilato de surfacaj atomoj al sumaj atomoj de solida ero aŭ de [[nanometro|nanometra]] [[partiklo]];
* en [[radiprotektado]], la etendiĝon de radioaktiva nubo;
* en [[astronomio]], la rapideca disperso (<math> \sigma_r </math>), statistika unuo pri la rilato de rapidecoj de partikloj kompare al fiksa sistemo.
* en [[biologio]], la [[biologia disiĝo|disiĝo]] de [[individuo]] for de sia [[habitato]], per kiu konsekvencoj sur ĝia [[populacia genetiko]] povas okazi.
La termino krome en specifaj signifoj ankaŭ uzatas en [[matematiko]], [[ornitologio]], [[financo|financa]] teorio kaj [[statistiko]]. Aparte pri statistiko, disperso estas ĝenerala termino por esprimi kioma varion de kvanto, ĝi estas mezurata per aŭ [[varianco]] (<math> \sigma^2 </math>) aŭ [[norma devio]] (<math> \sigma </math>).  

'''Atentu''' ke fenomenoj en iuj naciaj lingvoj nomataj per terminoj similaj al la vorto "disperso", en Esperanto notiĝas per la termino [[varianco (apartigilo)|varianco]]. 


Rilate al la rusa lingvo, kiu uzas la terminon "disperso" pri la esperanta "varianco": 
*'''[[Varianco]]''', en [[probablokalkulo]] kaj [[statistiko]] de [[hazarda variablo]], t.e. mezuro de ĝia statistika disvastiĝo ([[ruse]] ''Дисперсия случайной величины'').

== Notoj ==
{{referencoj}}

{{apartigilo}}