Vidi fonton por Bromeliacoj

{{Taksonomio
|nomo = Bromeliacoj
|koloro = {{Taksonomio/koloro|planto}}
|dosiero = Guzmania berteroniana (Scott Zona) 001.jpg
|dosiero larĝo = 270px
|priskribo de dosiero = ''[[Guzmania berteroniana]]''
|regno = [[plantoj]] ''[[Plantae]]''
|regno2 = planto
|subregno = [[trakeofitoj]] ''[[Tracheophyta]]''
|superdivizio = [[spermatofitoj]] ''[[Spermatophyta]]''
|divizio = [[angiospermoj]] ''[[Angiospermae]]''
|klaso = [[unukotiledonoj]] ''[[Liliopsida]]''
|ordo = [[poaloj]] ''[[Poales]]''
|familio = '''[[bromeliacoj]]''' '''''[[Bromeliaceae]]'''''
|familio aŭtoritato = [[Antoine Laurent de Jussieu|Juss.]] <ref name="WFO"/>
|tipa genro = [[bromelio]] ''[[Bromelia]]''
|tipa genro aŭtoritato = [[Carolus Linnaeus|L.]]
}}

[[Dosiero:Schimper-Tafel5.jpg|eta|Ĉe ''[[Tillandsia]] circinalis'' la internodaĵoj ne estas kunpremitaj kaj la folioj servas kiel ĉiroj enruliĝante ]]
[[Dosiero:Bromelie.jpg|eta|funelbromelio kun mallongigitaj internodaĵoj. Ĉe ''[[Neoregelia]]''-specioj la infloreska tigo estas kunpremita kaj tial la floroj „sidas“ en la folifunelo: ''Neoregelia concentrica'' var. ''plutonis'']]
[[Dosiero:Aechmea tillandsioides - Fl Br 3-3-70.jpg|eta|ilustraĵo de ''[[Aechmea]] tillandsioides'']]

La '''bromeliacoj'''<ref name="PIV"/> ({{lang-la|[[Bromeliaceae]]}}) estas [[planto|planta]] [[familio (biologio)|familio]] el [[unukotiledonoj|unukotiledona]]j [[angiospermoj]]. Tiu familio apartenas al la [[ordo (biologio)|ordo]] [[poaloj]] (''[[Poales]]''). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 50 genrojn kaj proksimume 3300 speciojn<ref name="WFO"/>{{,}}<ref name="TPL"/> indiĝenajn en la [[neotropiso]]. Ĝia tipa genro estas [[bromelio]]<ref name="PIV">[http://vortaro.net/#bromelio ''bromelio'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>.
La plej konataj estas la fruktoj de [[ananaso]] (''Ananas comosus''). Pluraj specioj kaj kulturvarioj estas uzataj kiel [[ornamplanto]]j.

== Botanika historio ==
[[Charles Plumier]] nomis la genron ''[[Bromelia]]'' (Plum.) laŭ la sveda kuracisto kaj botanikisto [[Olaf Bromel]] (1639–1705). [[Antoine Laurent de Jussieu]] (Juss.) publikigis la familion Bromeliaceae 1789. En la unuaj jaroj post 1690 en Eŭropo la homoj interesiĝis precipe pri la fruktoj de [[ananaso]].

Jam [[Kristoforo Kolumbo]] en 1493 kunportis la ananason al Hispanio el sia dua vojaĝo al la [[Nova Mondo]]. Sed la dua specio, ''Guzmania lingulata'', atingis Eŭropon nur en 1776. ''[[Aechmea fasciata]]'' venis al Eŭropo en 1828 kaj ''[[Vriesea splendens]]'' en 1840. Kiam en la 19a jarcento ekzotikaj plantoj fariĝis modaj, komenciĝis kultivado de bromelioj kiel [[ornamplanto]]j.

== Priskribo ==
=== Habito ===
Preskaŭ ĉiu specio de la bromeliacoj estas [[ĉiamverda planto|ĉiamverda]], [[daŭranta planto|daŭranta]] [[herba planto]]. Esceptoj estas malmultaj plurjaraj [[hapaksanta planto|hapaksantaj plantoj]]. Tiuj specioj komplete pereas post la florado kaj semformado: La plej impresa ekzemplo estas ''[[Puya raimondii]]'': ĝi bezonas multajn jardekojn (50 ĝis 70 jarojn) por formi la plej grandan [[infloresko]]n el ĉiuj plantspecioj. Alia escepto estas malmultaj specioj, kiuj faligas la foliojn dum la [[seksezono]], ekzemple ''Pitcairnia heterophylla''.

Plej ofte la bromelioj havas kunpremitan [[tigo]]n, pli precize folirozeto kiel tipa kreskoformo. Sed ankaŭ ekzistas kelkaj specioj, kies tigo ne estas kunpremita kaj kiuj formas malgrandan trunkon. Multaj specioj estas pli aŭ malpli [[kserofito]]j, ili posedas diversajn eblecojn redukti la vaporadon.<ref name="Rauh1990" /> Ĉirkaŭ du trionoj de la specioj posedas [[KAM-planto|KAM-metabolismon]].

=== Radikoj ===
Kiel ĉe ĉiuj [[unukotiledonaj plantoj]] la primara radiko pereis tuj post la [[ĝermado]] kaj ekkreskas adventivaj radikoj. Ili havas [[homorizo|homorizan radiksistemon]]. La surtere kreskantaj specioj havas funkciantajn radikojn. La [[epifito|epifitaj specioj]] havas radikojn, kiuj nur ligas la planton al sia kreskoloko. Kelkaj specioj (ekzemple ''[[Tillandsia usneoides]]'') ne formas radikojn post la pereo de la primara radiko.<ref name="Rauh1990" />

=== Folioj ===
La [[folio (planto)|folioj]] staras alterne kaj spiralforme. Ili estas simplaj kaj paralelnervuraj kaj estas dividitaj plej ofte en foliplato kaj foliingo, sed ili ne havas folitigojn. Escepto estas kelkaj specioj de ''[[Pitcairnia]]''. Aliaj escepto estas la duvica foliordo precipe de la subgenro ''[[Diaphoranthema]]'' de la genro ''Tillandsia''. La foliplato estas linioformaj, langformaj ĝis larĝe triangulaj. La folirandoj estas pikilhavaj aŭ glatrandaj.<ref name="Horres2003" /> Ĉe kelkaj specioj (ekzemple ''Tillandsia duratii'') la folipinto estas enruliĝinta kaj servas por ankri la planton al branĉoj.

Karakterizaĵo estas la skvamharoj ([[suĉskvamo]]jn, triĥomoj) sur la folioj, per kiuj tiu plantoj ensorbas [[pluvo]]n kaj nutrajn elementojn, sen ĉirkauvojo trans la [[radiko (planto)|radikoj]]. Tiuj suĉskvamoj sidas aŭ bone videblaj sur la folisurfaco – tiam la folio aspektas iomete griza – aŭ ene de la folifunelo. La strukturo de la suĉskamoj povas esti pli aŭ malpli komplika – ju pli progresinta ([[evolucio]]) la specio estas, des pli komplika estas la skvamoj (ĉe Pitcairnioideae kaj Bromelioideae pli malkomplikaj ol ĉe Tillandsioideae.<ref name="Benzing2000" /> La suĉskvamoj ĉiam konsistas el la tiel momata ŝildo aŭ triĥoma kovrilo kaj akvoensorba ĉelo. La ŝildo konsistas el 4 centraj ĉeloj , kiuj estas ĉirkauataj de 8 ĉeloj, kiuj refoje estas ĉirkaŭata de 16 ĉeloj. Ĉe progresintaj specioj tiu ringo el ĉeloj estas ĉirkaŭata de de „flugilo“ el 64 ĉeloj. Ĉiuj skvamaj ĉeloj estas mortaj kaj havas dikajn vandojn. Ili ne ne estas damaĝitaj de sekeco kaj estas higroskopaj; se ili estas sekigitaj, ili estas falditaj. En seka stato aero estas en la ĉeloj, kiu kaŭzas blankan aŭ arĝentan koloron. En humida stato la folioj aspektas pli verdaj. <ref name="UniHamburg" />

=== Infloresko kaj floroj ===
La floroj kaj la fruktoj staras plej ofte en diversspecaj [[grapolo]]j aŭ [[paniklo]]j ([[infloresko]]j). Kune kun la ofte dekoraj [[brakteo]]j la inflorekoj allogas la polenigantojn (krom tag- aŭ noktaktivaj [[insekto]]j ankaŭ [[birdo]]j kaj [[vesperto]]j). Ĉe kelkaj specioj nur ekzistas unu sola floro (ekzemple ĉe ''[[Tillandsia usneoides]]'').

[[Dosiero:Pitcairnia grafii (TS) 1-00128.jpg|eta|[[unusimetrieco|unusimetriaj]] floroj de ''[[Pitcairnia]] grafii'']]
Grava karakterizaĵo kiel ĉe la aliaj [[unukotiledonaj plantoj|unukotiledonoj]] estas la trinombreco de la [[floro]]j. La plej ofte duseksaj kaj [[radisimetrieco|radisimetriaj]], malofte [[dusimetrieco|dusimetriaj]] floroj havas duoblan [[perianto]]n. Nur ĉe malmultaj specioj la floroj estas unuseksaj aŭ funkcias unusekse. Tiam la specioj povas esti monoikaj aŭ dioikaj; Ekzemploj: la genroj ''[[Androlepis]]'', ''[[Hechtia]]'' kaj kelkaj specioj el ''[[Catopsis]]'' kaj ''[[Dyckia]]''. La tri [[sepalo]]j estas liberaj aŭ kunkreskintaj. La tri [[petalo]]j plej ofte estas libreraj. Nur la genroj ''[[Cryptanthus]]'', ''[[Greigia]]'', ''[[Guzmania]]'', ''[[Mezobromelia]]'', ''[[Navia (genro)|Navia]]'', ''[[Neoregelia]]'' kaj'' [[Nidularium]]'' havas kunkreskintajn petalojn. Ĉe kelkaj genroj ekzistas ĉe la bazo de la petaloj du malgrandai skvamoj (ligulae). La ĉeesto au malĉesto estas determinsigno. Ekzistas du cirkloj de po tri [[stameno]]j. La tri [[karpelo]]j estas kunkreskintaj al hipogina ĝis epigina [[ovario]]. La pistilo estas cilindra. La stigmo posedas tri liberaj aŭ liberaj stigmaj lobioj. La floro havas [[nektarujo]]j.

La [[florformulo]] estas:
<math>\star\;</math> aŭ <math>\downarrow \, K_3 \;  C_3 \; A_{3+3} \; G_{\underline{(3)}}\;</math> oder <math>\; G_{\overline{(3)}}</math>

=== Fruktoj kaj semoj ===
La [[frukto]]j kaj [[semo (planto)|semoj]] estas tre diversspecaj: kelkaj genroj havas [[kapsulfrukto]]j aŭ [[bero]]j kun multaj semoj. La genroj ''[[ananaso]]'' kaj ''[[Pseudananas]]'' kaj ''[[Acanthostachys]]'' e la subfamilio de la Bromelioideae formas manĝeblan fruktaron (sinkarpion) el beroj .<ref name="Rauh1990" />

La disvastigado de la semoj okazas krom ĉe la Bromelioideae per vento. La beroj de la Bromelioideae estas manĝataj de bestoj, kiuj ekskrementas la semojn nedigestite. La Tillandsioideae havas flugharoj, kiuj ebligas longan peraeran transporton kaj fiksiĝo al objekto (branĉoj, kabloj k.s.), se tio estas malseka.<ref name="Rauh1990" /> Tio certigas, ke la ĝermado nur okazas kie sufiĉe da humideco estas.

== Kromosomnombro ==
La [[kromosomo|kromosomnombro]] estas plej ofte 2n = 50, do plej ofte la baza nombro estas x = 25. Ĝi povas esti en la genro ''[[Cryptanthus]]'' nur 2n = 34, ĉe ''Ayensua uaipanensis'' 2n = 46 aŭ ĝis 2n = 150 ĉe ''[[Orthophytum]]''-specioj. Poliploideco gravas en la plantfamilio; ekzemple ekzistas ĉe ''Orthophytum'' kaj ''Bromelia'' specioj kun 2n = 100 tetraploidaj tipoj kaj ankaŭ heksaploidaj kun 2n = 150. <ref name="Cotias-de-Oliveira2000" /> <ref name="Gitaí2005" />

[[Dosiero:Tillandsia sp. telephone line (codiferous).jpg|eta|Kelkaj ''[[Tillandsia]]''-specioj eĉ kreskas sur telefonkabloj]]
[[Dosiero:BromelieEpiphyt.jpg|eta|Epifita bromelio ĉe la vulkano Irazú, [[Kostariko]]]]

== Ekologio ==
La plantoj el tiu familio kreskas kaj [[Epifito|epifite]] (ĉ. 1700 specioj, do pli ol la duono) sur arboj (trunko aŭ branĉo) aŭ sur aliaj plantoj (ekzempke [[kakto]]j) aŭ ĉe roko ([[litofito]]), sed ankaŭ sur la grundo. Ofte ili kreskas ĉe kreskejoj kun akvaj malfacilaĵoj, kie la subgrundo partatempe estas sekega, aŭ ĉe [[arbokrono|arbokronaj zonoj]] (arbokronaj zonoj en la tropikoj estas ekstremaj kreskejoj kun forta sunradiodo kaj alta [[vaporiĝ-transpiro]]). Specioj kun skvamharoj plej ofte kreskas en regionoj kun komplikaj klimatoj. Ili ofte kreskas en pli altaj etaĝoj de la tropikaj [[pluvarbaro]]j. Specioj sen skvamharoj kreskas en la nebularbara zono aŭ en la malsupraj etaĝoj de la pluvarbaro.<ref name="Benzing2000" /> <!--Viele Taxa gedeihen in nährstoffarmen [[Habitat]]en.-->

Entute bromeliacoj kreskas en preskaŭ ĉiu vivejo de la Nova Mondo de la neotropiso. Ili eĉ kreskas en la plej seka dezerto de la nova mondo, en la [[Atakama-dezerto]]. Ili kreskas en rokaj regionoj ĝis alteco de pli ol 4000 m super marnivelo. En [[Paramo]] sur tabulmontoj, nomataj [[Tepui]]. De la pluvarbaroj ĉe marnivelo ĝis la sekarbaroj kaj dornarbaroj troviĝas specioj de la plantfamilio en ĉiu arbartipo de la neotropiso.<ref name="Rauh1990" />

Kelkaj (3 el ĉ. 2900) specioj evoluiĝis al [[karnovoraj plantoj]], vidu: ''[[Brocchinia]]'' aŭ ''[[Catopsis]]''.

[[Dosiero:WorldBromeliadDistribution.PNG|eta|Disvastigo]]

== Disvastigo ==
La bromeliacoj nature disvastiĝis nur en la [[neotropiso]] . Ili kreskas tie en la [[tropiko|tropikaj]] kaj [[subtropiko|subtropikaj]] regionoj de la sudaj ŝtatoj de [[Usono]] suda [[Ĉilio]] (44a latitudo) kaj sur la [[Karibio|karibaj insuloj]]. ''Pitcairnia feliciana'' estas la sola escepto. Ĝi kreskas sur malgranda areo en [[Okcidentafriko]]. (La grafiko troigas tion!) <ref name="Benzing2000" /><ref name="Givnish2004" /><ref name="Givnish2011" /> Centroj de la specimultnombreco estas [[Atlantikaj arbaroj]] en Brazilo, la montdeklivoj de la [[Andoj]] en Peruo, Kolombio kaj Ekvadoro, krome Meksikio kaj la apudlimaj regionoj de [[Mezameriko]].

La specioj de la bromeliacoj kreskas ĉie inter la marnivelo kaj [[paramo]] (ĉ. 3200 ĝis 4500 m)<ref name="Rauh1990" />

Jen listo de la bromeliacaj specioj ne la jaroj 1991 kaj 1994.

{| class="wikitable"
|
|-
! lando/subŝtato
! nombro de la specioj
|-
| [[Peruo]]
| 411
|-
| [[Kolombio]]
| 391
|-
| [[Ekvadoro]]
| 368
|-
| [[Venezuelo]]
| 364
|-
| [[Rio-de-Ĵanejrio]]
| 311
|-
| [[Kostariko]]
| 191
|-
| [[Florido]]
| 17
|}
La diversecocentroj estas la gujana altebenaĵo kaj la [[Andoj]]. [[Dosiero:Puya gaudini - Fossiles-p1020447.jpg|eta|fosilio ''Puya gaudini'']]

== Sistematiko ==
La familio bromeliacoj havas 58 ĝis 62 genrojn kun ĉ. 2900 ĝis 3180 specioj <ref name="Luther2008" /><ref name="Givnish2011" />. Ĝis nun la plej multaj aŭtoroj distingas jenajn subfamiliojn:
* [[Tillandsioideae]] Burnett: kuntrikameraai,septicidaj, sekaj [[kapsulfrukto]]j. Semoj kunparaŝutsimilaj alkroĉaĵon. 8 ĝis 9 genroj kun 1015 ĝi 1050 specioj.
* [[Bromelioideae]] Burnett: la sola subfamilio kun [[bero|berfruktoj]] kaj semoj sen alkroĉaĵo. 31 genroj kaj 722 ĝis 730 specioj.
* Pitcairnioideae Harms: la [[kapsulfrukto]]j estas trikameraj, septicidaj kaj sekaj kaj la semoj plej ofte kunflugiloj. Hodiaŭ la subfamilio [[Pitcairnioideae]] en pli strikta senco nur havas 5 genroj (''[[Deuterocohnia]]'', ''[[Dyckia]]'', ''[[Encholirium]]'', ''[[Fosterella]]'' kaj ''[[Pitcairnia]]'') ĝis 9 genroj kun 465 ĝis 515 specioj. La novaj genroj ne plu apartenas al tiu subfamilio.

La novaj genroj, kiuj antaŭe apartenis al la subfamilio Pitcairnioideae estas engrupigitaj en jenaj novaj subfamilioj:<ref name="Givnish2007" /><ref name="Givnish2011" /><ref name="BromeliadEncyclopaedia" />
* Brocchinioideae(G.S.Varad. & Gilmartin) Givnish: nur unu genro:
** ''[[Brocchinia]]'' Schult.: La ĉ. 21 specioj hejmiĝas en la suda Venezuelo kaj Gujano.
* Hechtioideae Givnish: nur unu genro:
** ''[[Hechtia]]'' Klotzsch: La ĉ. 60 specioj estas disvastigitaj de la suda [[Teksaso]] ĝis la norda [[Nikaragvo]]. La centro de la specivarieco estas kun 56 specioj Meksikio.
* [[Lindmanioideae]] Givnish: du genroj kun ĉ. 49 specioj:
** ''[[Connellia]]'' N.E.Br.: La ĉ. 6 specioj venas nur de la Gujana altebenaĵo de Ptari-Tepui ĝis Roraima-Tepui.
** ''[[Lindmania]]'' Mez: La 43 specioj estas disvastigitaj de la norda Sudameriko ĝis la nordo de Brazilo.
* [[Navioideae]] Harms: 4 ĝis 5 genroj kun ĉ. 110 specioj, ĉiuj specioj troviĝas en la Gujana altebenaĵo kaj la nordo de Brazilo.:
** ''[[Brewcaria]]''L.B.Sm., Steyerm. & H.Rob.: ĉ.6 specioj, kiuj troviĝas de la Gujana altebenaĵo kaj la nordoriento de Sudameriko.
** ''Sequencia'' Givnish: en 2007 nove starigita genro kun nur unu specio:
*** ''[[Sequencia serrata]]'' (L.B.Sm.) Givnish (sin.: ''Brocchinia serrata'' L.B.Sm.): Ĝi venas el Kolombio.
** ''Cottendorfia'' Schult. & Schult. f. in Roem. & Schult.: nu 1 specio:
*** ''[[Cottendorfia florida]]'' Schult. & Schult. f.: indiĝena en Brazilo.
** ''[[Navia (genro)|Navia]]'' Mart. ex Schult. & Schult. f. en Roem. & Schult.: 93 specioj havas karakterizaĵoj kiuj estas la plej originaj el la bromeliacoj. Specialaĵo: aerpoleniganto. Disvastiga areo nordorienta Süuameriko (Kolombion, Venezuelo, Brazilo, Gujano kaj Surinamo).
** ''[[Steyerbromelia]]'' L.B.Sm.: La ĉ. 6 specioj troviĝas en la Gujana altebenaĵo nur en Venezuelo.
* Puyoideae Givnish: nur unu genro:
** ''[[Puya]]'' Molina: 200 ĝis 250 specioj disvastiĝis sur la sudamerika kontinento.

La [[genealogia arbo]] de la bromiliacoj kun siaj 8 subfamilioj:<ref>[http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APWeb/orders/poalesweb.htm#Bromeliaceae Die Familie der Bromeliaceae] bei der [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/welcome.html APWebsite.] </ref>
<!--
{{Klade
|Breite=8.5em
|Höhe=80px
|label1='''Bromeliaceae'''
|1={{Klade
   |label1=
   |1=[[Brocchinioideae]]
 |2={{Klade
 |1=[[Lindmanioideae]]
    |3={{Klade
    |label1=
    |1=[[Tillandsioideae]]
    |2=[[Hechtioideae]]
}}
  |4={{Klade
  |1=[[Navioideae]]
      |5={{Klade
      |1=[[Bromelioideae]]
      |2=[[Puyoideae]]
}}
       |6={{Klade
       |1=[[Pitcairnioideae]] s.str.
     }}
   }}
  }}
 }}
}}
-->
Ene de la ordo de la [[Poaloj]] la bromeliacoj estas plej proksime parencaj al la [[tifeacoj]] Juss. (Typhaceae ) kaj [[rapateacoj]] Dum. (Rapateaceae).

=== Laŭ WFO kaj TPL ===
Laŭ [[World Flora Online]] kaj [[The Plant List]] <small>(10 maj. 2020)</small><ref name="WFO">[http://www.worldfloraonline.org/taxon/wfo-7000000084 ''Bromeliaceae'' ĉe World Flora Online]</ref>{{,}}<ref name="TPL">[http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Bromeliaceae/ ''Bromeliaceae'' ĉe The Plant List]</ref>, jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj<ref>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1ZCunedv908xC7SIlUfQbimw9zg-MZcdQcvhLv9OPtNc/edit#gid=1726758415 ''Listo de plantoj baza'' ĉe Google Sheets]</ref>:
{{Kolumnoj|nombro=2|
{{Genealogia arbo2}}
*''[[Angiospermae]]'' - [[angiospermoj]]
**''[[Poales]]'' Small - [[poaloj]]
***''[[Bromeliaceae]]'' [[Antoine Laurent de Jussieu|Juss.]] - [[bromeliacoj]]
****''[[Acanthostachys]]'' Link, Klotzsch & Otto - [[akantostakio]]
****''[[Aechmea]]'' Ruiz & Pav. - [[ekmeo]]
****''[[Alcantarea]]'' (E. Morren ex Mez) Harms - [[alkantero]]
****''[[Ananas]]'' Mill. - [[ananaso]]<ref>[http://vortaro.net/#ananaso ''ananaso'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Androlepis]]'' Brongn. ex Houllet - [[androlepido]]
****''[[Anoplophytum]]'' Beer - [[anoplofito]]<big>*</big>
****''[[Araeococcus]]'' Brongn. - [[areokoko]]
****''[[Ayensua]]'' L.B. Sm. - [[ajensuo]]
****''[[Billbergia]]'' Thunb. - [[bilbergio]]
****''[[Brewcaria]]'' L.B. Sm., Steyerm. & H. Rob. - [[breŭkario]]
****''[[Brocchinia]]'' Schult. f. ex Schult. & Schult. f. - [[brokinio]]
****''[[Bromelia]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[bromelio]]<ref name="PIV"/>
****''[[Canistropsis]]'' (Mez) Leme - [[kanistropso]]<big>**</big>
****''[[Canistrum]]'' E. Morren - [[kanistrumo]]
****''[[Catopsis]]'' Griseb. - [[katopso]]
****''[[Connellia]]'' N.E. Br. - [[konelio]]
****''[[Cottendorfia]]'' Schult. & Schult. f. - [[kotendorfio]]
****''[[Cryptanthus]]'' Otto & A. Dietr. - [[kriptantuso]]
****''[[Deuterocohnia]]'' Mez - [[deŭterokonio]]
****''[[Disteganthus]]'' Lem. - [[disteganto]]
****''[[Dyckia]]'' Schult. f. - [[dikio]]
****''[[Eduandrea]]'' (Mez) Leme, W. Till, G.K. Br., J.R. Grant & Govaerts - [[eduandreo]]
****''[[Encholirium]]'' Mart. ex Schult. - [[enkolirio]]
****''[[Fascicularia]]'' Mez - [[fascikulario]]
****''[[Fernseea]]'' Baker - [[fernzio]]
****''[[Fosterella]]'' L.B. Sm. - [[fosterelo]]
****''[[Glomeropitcairnia]]'' (Mez) Mez - [[glomeropitkernio]]
****''[[Greigia]]'' Regel - [[greigio]]
****''[[Guzmania]]'' Ruiz & Pav. - [[guzmanio]]
****''[[Hechtia]]'' Klotzsch - [[heŝtio]]
****''[[Hohenbergia]]'' Schult. f. - [[hohenbergio]]
****''[[Hohenbergiopsis]]'' L.B. Sm. & Read - [[hohenbergiopso]]
****''[[Hohenmea]]'' - [[hohenmeo]]
****''[[Lapanthus]]'' Louzada & Versieux - [[lapanto]]
****''[[Lindmania]]'' Mez - [[lindmanio]]
****''[[Lymania]]'' Read - [[limanio]]
****''[[Mezobromelia]]'' L.B. Sm. - [[mezobromelio]]
****''[[Navia]]'' Schult. f. - [[navio]]
****''[[Neoglaziovia]]'' Mez - [[neoglaziovio]]
****''[[Neoregelia]]'' L.B. Sm. - [[neoregelio]]
****''[[Nidularium]]'' Lem. - [[nidulario]]
****''[[Niduregelia]]'' - [[niduregelio]]
****''[[Ochagavia]]'' Phil. - [[oĉagavio]]
****''[[Orthophytum]]'' Beer - [[ortofito]]
****''[[Pepinia]]'' Brongn. ex André - [[pepinio]]<big>**</big>
****''[[Phlomostachys]]'' Beer - [[flomostakio]]<big>*</big>
****''[[Pitcairnia]]'' L'Hér. - [[pitkernio]]
****''[[Portea]]'' Brongn. ex K. Koch - [[porteo]]
****''[[Puya]]'' Molina - [[pujo (planto)|pujo]]
****''[[Quesnelia]]'' Gaudich. - [[kesnelio]]
****''[[Racinaea]]'' M.A. Spencer & L.B. Sm. - [[racineo]]<big>**</big>
****''[[Ronnbergia]]'' E. Morren & André - [[ronbergio]]
****''[[Steyerbromelia]]'' L.B. Sm. - [[stejerbromelio]]
****''[[Tillandsia]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[tilandsio]]<ref>[http://vortaro.net/#tilandsio ''tilandsio'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Vriesea]]'' Lindl. - [[vrizeo]]
****''[[Werauhia]]'' J.R. Grant - [[veraŭhio]]<big>**</big>
****''[[Wittrockia]]'' Lindm. - [[vitrokio]]<big>**</big>
{{Genealogia arbo2/fino}}
}}
:<big>*</big><small>genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.</small><br />
:<big>**</big><small>genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.</small>

== Uzado kaj enhavosustancoj ==
Nur malmultaj specioj el la bromeliacoj estas uzataj de la homo kiel [[nutraĵplanto]], [[fibroplanto]] aŭ por gajni kelkajn substancojn::
La plej konata genro estas ananaso kun ĝiaj kulturvarioj. Krom la fruktoj eblas uzi fibrojn. Kelkaj alias bromeliacaj genroj oni uzas por gajni fibrojn, ekzemple ''Neoglaziovia variegata'' (en Latinameriko nomata „caroa“). AusEl la plantpartoj de ananaso oni gajnas la enzimon [[bromelaino]] kiu disdividas proteinon. Per ĝin oni plimoligas viandon. ''Tillandsia usneoides'' („Hispana Musko“) oni uzas kiel remparaĵon. <ref name="Rauh1990" /> El la trunkoj de ''Bromelia karatas'' kaj ''Bromelia laciniosa'' (nomata“macambira“ en Brazilo) oni produktas nutrasĵamelon. De ''[[Greigia]] sphacelata'' la fruktoj estas manĝataj. De ''[[Puya chilensis]]'' oni manĝas la burĝonoj kiel salato.<ref name="PFAF" />

Kelkaj specoj kaj iliaj kulturvarioj estas ŝatataj [[ĉambroplanto]]j, ĉar ili tre longe floras.Jen la plej oftaj: ''[[Aechmea fasciata]]'', kelkaj ''[[Guzmania]]''-[[hibrido]]j, kelkaj ''[[Vriesea]]''-hibridoj kaj kultivaroj de ''[[Vriesea splendens]]'', kultivaroj de ''[[Ananas comosus]]'' kaj kelkaj [[Tillandsia]]-specioj. Malpli ofte estas kelkaj ''[[Neoregelia]]''-kultivaroj, ''[[Billbergia]]''-kultivaroj, ''[[Aechmea]]''-kultivaroj., <ref name="Rauh1990" />

== Fontoj ==
* [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APWeb/orders/poalesweb.htm#Bromeliaceae Die Familie der Bromeliaceae] bei der [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/welcome.html APWebsite.] (Abschnitt Systematik)
* Werner Rauh: ''Bromelien – Tillandsien und andere kulturwürdige Bromelien.'' Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 1990, ISBN 3-8001-6371-3 (Abschnitt Verbreitung, Ökologie und Beschreibung)
* {{ citaĵo el la reto
 | url            = http://bromeliadbiota.ifas.ufl.edu/index.htm
 | titolo         = Bromeliad Biota
 | alirdato       = 2024-03-17
 | verko          = Entomology & Nematology Department, University of Florida
 | lingvo         = en
 | arkivurl       = https://web.archive.org/web/20090117020218/http://bromeliadbiota.ifas.ufl.edu/index.htm
 | arkivdato      = 2009-01-17
 | citaĵo         = 
}} Bromeliedoj kiel vivejo por aliaj organismoj.
* [http://selby.org/wp-content/uploads/Bromeliad_Binomial_List_For_Web.pdf Harry E. Luther: ''An Alphabetical List of Bromeliad Binomials'', 2008] (PDF; 321&nbsp;kB) in [http://www.selby.org/ The Marie Selby Botanical Gardens, Sarasota, Florida, USA. Eldonita de The Bromeliad Society International.] (PDF-Dosiero; 314 kB)
* [http://delta-intkey.com/angio/www/bromelia.htm Die Familie der Bromeliaceae] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070103200438/http://delta-intkey.com/angio/ |date=2007-01-03 }} bei [http://delta-intkey.com/angio/ DELTA von L.Watson und M.J.Dallwitz.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070103200438/http://delta-intkey.com/ |date=2007-01-03 }}
* [http://www.bsi.org/ The Bromeliad Society International.]
* Harry E. Luther, Gregory K. Brown: [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=10123 ''Bromeliaceae.'' - textgleich online wie gedrucktes Werk], In: Flora of North America Editorial Committee (Hrsg.): ''Flora of North America North of Mexico.'' Volume 22: ''Magnoliophyta: Alismatidae, Arecidae, Commelinidae (in part), and Zingiberidae'', Oxford University Press, New York und Oxford, 2000. ISBN 0-19-513729-9 (Abschnitt Beschreibung)
* Ralf Horres: Dissertation, 2003: ''Untersuchungen zur Systematik und Phylogenie der Bromeliaceae unter besonderer Berücksichtigung molekularer Merkmale'': [http://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2006/3087/pdf/DissertationHorres.pdf Volltext-PDF.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070629182426/http://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2006/3087/pdf/DissertationHorres.pdf |date=2007-06-29 }} (PDF; 2,5&nbsp;MB)
* Thomas J. Givnish, Kendra C. Millam, T. M. Evans, J. C. Pires, Paul E. Berry & Kenneth J. Sytsma: ''Phylogeny, biogeography, and ecological evolution in Bromeliaceae-insights from ndhF sequences.'' In: J. T. Columbus, E. A. Friar, J. M. Porter, L. M. Prince, M. G. Simpson: ''Monocots: Comparative Biology and Evolution. Poales'', ''Aliso'', Volume 23, 2007, S. 3–26: [http://www.botany.wisc.edu/givnish/pdfs/Givnish%20Bromeliaceae.pdf PDF-Online.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20130928025156/http://www.botany.wisc.edu/givnish/pdfs/Givnish%20Bromeliaceae.pdf |date=2013-09-28 }} (Abschnitt Systematik)
* David H. Benzing, Bradley C. Bennett, Gregory K. Brown, Mark A. Dimmitt, Harry E. Luther, Ivón M. Ramirez, Randall G. Terry, Walter Till: ''Bromeliaceae: Profile of an Adaptive Radiation'', Cambridge University Press, 2000, ISBN 0-521-43031-3. [http://books.google.de/books?id=ZOJF0EgAOCcC&printsec=frontcover&source=gbs_summary_r&cad=0 Google-Book Online-Version.] (Abschnitte Verbreitung und Evolution)
* {{ citaĵo el la reto
 | url            = https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10531-009-9601-y
 | titolo         = Chilean Bromeliaceae: diversity, distribution and evaluation of conservation status
 | alirdato       = 2024-03-17
 | aŭtoro         = Georg Zizka
 | kunaŭtoroj     = Marco Schmidt, Katharina Schulte, Patricio Novoa, Raquel Pinto, Konstantin König
 | dato           = 10 March 2009-03-10
 | formato        = PDF
 | verko          = Biodiversity and Conservation
 | eldoninto      = SpringerLink
 | paĝoj          = 22
 | lingvo         = en
 | arkivurl       = https://web.archive.org/web/20171025072347/https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10531-009-9601-y
 | arkivdato      = 2017-10-25
 | citaĵo         = Chile is home to 23 species of Bromeliaceae, including 2 subspecies and 4 varieties. Twenty species are endemic to the country. We examined 883 herbarium specimens from 27 herbaria for our treatment of the Bromeliaceae for the “Flora de Chile”
}} {{DOI|10.1007/s10531-009-9601-y}}
* Thomas J. Givnish, Michael H. J. Barfuss, Benjamin Van Ee, Ricarda Riina, Katharina Schulte, Ralf Horres, Philip A. Gonsiska, Rachel S. Jabaily, Darren M. Crayn, J. Andrew C. Smith, Klaus Winter, Gregory K. Brown, Timothy M. Evans, Bruce K. Holst, Harry Luther, Walter Till, Georg Zizka, Paul E. Berry, Kenneth J. Sytsma: ''Phylogeny, adaptive radiation, and historical biogeography in Bromeliaceae: Insights from an eight-locus plastid phylogeny'', In: ''American Journal of Botany'', Volume 98, 2011, S. 872-895. {{DOI|10.3732/ajb.1000059}}

=== Referencoj ===
<references>
<ref name="Rauh1990"> [[Werner Rauh]]: ''Bromelien - Tillandsien und andere kulturwürdige Bromelien'', Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 1990. ISBN 3-8001-6371-3 </ref>
<ref>B. A. Richardson: ''The bromeliad microcosm and the assessment of faunal diversity in a Neotropical forest.'' In: ''Biotropica'', Volume 31, 1999, S. 321-336.</ref>
<ref name="Benzing2000"> David H. Benzing, Bradley C. Bennett, Gregory K. Brown, Mark A. Dimmitt, Harry E. Luther, Ivón M. Ramirez, Randall G. Terry, Walter Till: ''Bromeliaceae: Profile of an Adaptive Radiation'', Cambridge University Press, 2000, ISBN 0-521-43031-3: [http://books.google.de/books?id=ZOJF0EgAOCcC&printsec=frontcover&source=gbs_summary_r&cad=0 Google-Book Online-Version.]</ref>
<ref name="Cotias-de-Oliveira2000"> Ana Lúcia Pires Cotias-de-Oliveira, José Geraldo Aquino de Assis, Moema Cortizo Bellintani, Jorge Clarêncio Souza Andrade, Maria Lenise Silva Guedes: ''Chromosome numbers in Bromeliaceae.'' In: ''Genetics and Molecular Biology'', Volume 23, 1, 2000, S. 173-177: [http://www.scielo.br/pdf/gmb/v23n1/2329.pdf PDF.] (PDF; 594&nbsp;kB)</ref>
<ref name="Horres2003">Ralf Horres: Dissertation, 2003: ''Untersuchungen zur Systematik und Phylogenie der Bromeliaceae unter besonderer Berücksichtigung molekularer Merkmale'': [http://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2006/3087/pdf/DissertationHorres.pdf Online.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20070629182426/http://publikationen.ub.uni-frankfurt.de/volltexte/2006/3087/pdf/DissertationHorres.pdf |date=2007-06-29 }} (PDF; 2,5&nbsp;MB)</ref>
<ref name="Givnish2004"> Thomas J. Givnish, Kendra C. Millam, T. M. Evans, J. C. Hall, J. C. Pires, Paul E. Berry, Kenneth J. Sytsma: ''Ancient vicariance or recent long-distance dispersal? Inferences about phylogeny and South American-African disjunctions in Rapateaceae and Bromeliaceae based on ndhF sequence data.'' In: ''International Journal of Plant Sciences'', Volume 165, 2004, S. 35-54. {{DOI|10.1086/421067}} </ref>
<ref name="Givnish2007"> T. J. Givnish, J. C. Pires, S. W. Graham, M. A. McPherson, L. M. Prince, T. B. Patterson: ''Phylogeny, biogeography, and ecological evolution in Bromeliaceae: Insights from ndhF sequences.'' in J. T. Columbus, E. A. Friar, J. M. Porter, L. M. Prince, M. G. Simpson: ''Monocots: Comparative Biology and Evolution. Poales'', Rancho Santa Ana Botanical Garden, Claremont, 2007, 23, Seite 3-26.</ref>
<ref name="Givnish2011">Thomas J. Givnish, M. H. J. Barfuss, B. Van Ee, R. Riina, Katharina Schulte, Ralf Horres, P. A. Gonsiska, R. S. Jabaily, D. M. Crayn, J. A. C. Smith, K. Winter, Gregory K. Brown, T. M. Evans, Bruce K. Holst, Harry E. Luther, Walter Till, Georg Zizka, P. E. Berry, Kenneth J. Sytsma: ''Adaptive radiation and diversification in Bromeliaceae: insights from a 7-locus plastid phylogeny.'' In: ''American Journal of Botany'', Volume 98, Issue 5, 2011, S. 872–895: [http://www.botany.wisc.edu/sytsma/pdf/Givnish2011.pdf Volltext-PDF.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20150923194001/http://www.botany.wisc.edu/sytsma/pdf/Givnish2011.pdf |date=2015-09-23 }}</ref>
<ref>Adolfo Espejo-Serna, Ana Rosa López-Ferrari, Ivón Ramírez-Morillo, Bruce K. Holst, Harry E. Luther, Walter Till: ''Checklist of Mexican Bromeliaceae with Notes on Species Distribution and Levels of Endemism'', In: ''Selbyana'', 2004, Volume 25. Issue 1, S. 33–86: [http://www.researchgate.net/publication/228766912_CHECKLIST_OF_MEXICAN_BROMELIACEAE_WITH_NOTES_ON_SPECIES_DISTRIBUTION_AND_LEVELS_OF_ENDEMISM/links/0fcfd50fd574c9b951000000 Volltext-PDF.] {{JSTOR|41760147}}</ref>
<ref name="Gitaí2005"> J. Gitaí, Ralf Horres, A. M. Benko-Iseppon: ''Chromosomal features and evolution of Bromeliaceae'', in ''Plant Systematics and Evolution'', Volume 253, Springer Wien, 2005, S. 65-80.</ref>
<ref name="Luther2008"> [http://selby.org/wp-content/uploads/Bromeliad_Binomial_List_For_Web.pdf Harry E. Luther: ''An Alphabetical List of Bromeliad Binomials'', 2008] (PDF; 321&nbsp;kB) in [http://www.selby.org/ The Marie Selby Botanical Gardens, Sarasota, Florida, USA. Eldonita de ''The Bromeliad Society International''.]</ref>
<ref name="PFAF">
{{citaĵo el la reto
 | url            = https://pfaf.org/user/search_name.aspx?family=Bromeliaceae
 | titolo         = PFAF Search
 | titolo-aldono  = Search for: Bromeliaceae
 | alirdato       = 2024-03-17
 | verko          = Plants For A Future
 | lingvo         = en
 | arkivurl       = https://web.archive.org/web/20230930171310/https://pfaf.org/user/search_name.aspx?family=Bromeliaceae
 | arkivdato      = 2023-09-30
}}
</ref>
<ref> Daniel Cáceres González, Katharina Schulte, Marco Schmidt, Georg Zizka: ''A synopsis of the Bromeliaceae of Panama, including new records for the country.'' In: ''Willdenowia'', Volume 41, 2011, S. 357-369. </ref>
<ref>Georg Zizka, Marco Schmidt, Katharina Schulte, Patricio Novoa, Raquel Pinto & Konstantin König: ''Chilean Bromeliaceae: diversity, distribution and evaluation of conservation status'', In: ''Biodivers. & Conservation'', Volume 18, Issue 9, 2009, S. 2449-2471. [http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/botanik/phanerogamen1/zizka_et_al_2009_biodiversconserv_chilbrom.pdf Volltext-PDF.]{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
<ref name="UniHamburg">{{Citaĵo el la reto |url=http://www.biologie.uni-hamburg.de/b-online/d05/bromelia.htm |titolo=Abbildungen zu den Schuppenhaaren. |alirdato=2015-01-02 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20130228043348/http://www.biologie.uni-hamburg.de/b-online/d05/bromelia.htm |arkivdato=2013-02-28 }}</ref>
<ref name="BromeliadEncyclopaedia">[http://botu07.bio.uu.nl/bcg/encyclopedia/brome/ Eric J. Gouda, Derek Butcher & Kees Gouda: ''Encyclopaedia of Bromeliads'', Version 3.1 (2012).] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20141214130021/http://botu07.bio.uu.nl/bcg/encyclopedia/brome/ |date=2014-12-14 }} <small> zuletzt eingesehen am 12. Dezember 2014</ref>
</references>

== Literaturo ==
* Lyman B. Smith & Robert Jack Downs: ''Flora Neotropica'', Band 14, No. 1: ''Pitcairnioideae (Bromeliaceae)'', 1974, Hafner Press, New York, USA. ISBN 0-89327-303-1
* Lyman B. Smith & Robert Jack Downs: ''Flora Neotropica'', Band 14, No. 2: ''Tillandsioideae (Bromeliaceae)'', 1977, Hafner Press, New York, USA. ISBN 0-02-852520-5
* Lyman B. Smith & Robert Jack Downs: ''Flora Neotropica'', Band 14, No. 3: ''Bromelioideae (Bromeliaceae)'', 1979, The New York Botanical Garden, New York, USA. ISBN 0-89327-210-8
* Darren M. Crayn, Klaus Winter & J. Andrew C. Smith: ''Multiple origins of crassulacean acid metabolism and the epiphytic habit in the Neotropical family Bromeliaceae'', In: ''Proceedings of National Academy of Sciences'', Volume 101, No. 10, 2004, S. 3703–3708. [http://www.pnas.org/content/101/10/3703.full.pdf Fulltext-PDF.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20150924134419/http://www.pnas.org/content/101/10/3703.full.pdf |date=2015-09-24 }}
* Ivan M. Quezada & Ernesto Gianoli: ''Crassulacean acid metabolism photosynthesis in Bromeliaceae: an evolutionary key innovation'', In: ''Biological Journal of the Linnean Society'', Volume 104, Issue 2, 2011, S. 480–486. {{DOI|10.1111/j.1095-8312.2011.01713.x}}
* Katharina Schulte & Georg Zizka: ''Auf der Suche nach der „Ur-Bromelie“ – basale Verwandtschaftskreise innerhalb der Bromeliaceae'', In: ''Die Bromelie'', 2007 (3), S. 158-162.
* Thorsten Krömer, M. Kessler, G. Lohaus & Alexander N. Schmidt-Lebuhn: ''Nectar sugar composition in relation to pollination syndromes in Bromeliaceae'', In: ''Plant Biology'', Volume 10, Issue 4, 2008, S. 502-511.
* Gustavo Q. Romero, Fausto Nomura, Ana Z. Gonçalves, Natacha Y. N. Dias, Helenice Mercier, Elenice de C. Conforto & Denise de C. Rossa-Feres: ''Nitrogen flŭes from treefrogs to tank epiphytic bromeliads: an isotopic and physiological approach'', In: ''Oecologia'', Volume 162, Issue 4, 2010, S. 941-949.

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj|ReVo=bromeli}}
* Tom Deutschle: [http://www.faszination-regenwald.de/info-center/pflanzenwelt/bromelien.htm ''Faszination Regenwald'' - ''Bromelien''.]
* Peter v. Sengbusch: [http://www.biologie.uni-hamburg.de/b-online/d05/bromelia.htm ''Botanik Online'' - ''Schuppenhaare der Bromelien''.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20130228043348/http://www.biologie.uni-hamburg.de/b-online/d05/bromelia.htm |date=2013-02-28 }}
* Derek Butcher, 2004: ''Key to the genera of the Bromeliaceae'': [http://fcbs.org/articles/generakey.htm Online.]
* [http://botu07.bio.uu.nl/bcg/encyclopedia/brome/ Eric J. Gouda, Derek Butcher & Kees Gouda: ''Encyclopaedia of Bromeliads'', Version 3.1 (2012) mit updates in 2013 und 2014.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20141214130021/http://botu07.bio.uu.nl/bcg/encyclopedia/brome/ |date=2014-12-14 }}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Magnoliofitoj]]
[[Kategorio:Bromeliacoj]]
[[Kategorio:Plantofamilioj]]
[[Kategorio:Hortikulturo]]