Vidi fonton por 4-Dekeno

{{Vidu ankaŭ|1-Dekeno|2-Dekeno|3-Dekeno|1-Undekeno|1-Dodekeno}}
{{Tabela informkesto|Informkesto kemia substanco}} 
{| class="wikitable floatright" width=10%
|-style="background: yellow; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;"|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 2px;"><font face="Arial" color="blue"><span style="font-size:200%;">Pentil-1-penteno</span></span>
|-
||[[Kemia formulo]]||<center><span style="font-size:300%;"> <span style="text-shadow:gray 4px 4px 2px;"><font face="Trebuchet MS" color="blue"><b>C<sub>10</sub>H<sub>20</sub></b></font></span></span></center>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:4-Decene sticks.png|300px|4-Dekeno]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<center>'''Bastona kemia strukturo de la <br>4-dekeno'''</center>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;"|<center>[[Dosiero:4-Decene 3D.png|300px|4-Dekeno]]</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<center>'''Tridimensia kemia strukturo de la 4-dekeno'''</center>
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |<big>Alternativa(j) nomo(j)</big>
|-
|colspan="2" style="text-align: center;" |
|-
|[[CAS-numero|CAS-numero-kodo]]||[https://commonchemistry.cas.org/detail?cas_rn=19398-89-1 19398-89-1]<br>
|-
|[[ChemSpider|ChemSpider kodo]]||[http://www.chemspider.com/Chemical-Structure.4516611.html 4516611]
|-
|[[PubChem|PubChem-kodo]]||[https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/5364458 5364458]
|- style="background: green; color: white"
|colspan="2" style="text-align: center;" |'''Fizikaj proprecoj'''
|-
|[[Aspekto]]||senkolora, brulema likvaĵo
|-
|[[Molmaso]]||140,2688 g mol<sup>−1</sup>
|-
|[[Denseco]]||0,74 g/cm<sup>−3</sup><ref>[https://www.chembk.com/en/chem/TRANS-4-DECENE Chembk]</ref><ref>[https://m.chemicalbook.com/ProductChemicalPropertiesCB1160327_EN.htm Chemical Book]</ref>
|-
|[[Fandpunkto]]||-73{{GdC|}} <ref>[https://comptox.epa.gov/dashboard/chemical/properties/DTXSID10871304 EPA United States Environmental Protection Agency]</ref>
|-
|[[Bolpunkto]]||169°C <ref>[https://www.guidechem.com/encyclopedia/trans-4-decene-dic175601.html GuideChem]</ref>
|-
|[[Refrakta indico]]||{{refraktindico|T=20|λ=761|k=4.0|1.4310}}
|-
|[[Ekflama temperaturo]]||45,5{{GdC|}} <ref>[https://www.chemsrc.com/en/cas/19398-89-1_872680.html Chemsrc]</ref>
|-
|[[Solvebleco]]||[[Akvo]]:<1 x 10<sup>-3</sup> g/L
|-
|[[Mortiga dozo (LD50)]]||>2000 mg/kg (buŝe)
|- style="background: yellow; color: black"
|colspan="2" style="text-align: center;" |[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|'''GHS etikedigo de kemiaĵoj''']]  
|-
|[[GHS Damaĝo-piktogramoj|GHS Damaĝo Piktogramo]]||<center>{{GHS Piktogramo|02}}
|-
|[[GHS pri klasado kaj etikedado de kemiaĵoj|GHS Signalvorto]]||Averto
|-
|[[GHS Deklaroj pri damaĝoj]]||{{H-Frazoj|226}}
|-
|[[GHS Deklaroj pri antaŭgardoj]]|| {{P-Frazoj|210|233|240|241|242|243|280|303+361+353|370+378|403+235|501}}
|-style="background: yellow;color: black"
|colspan="2" style="text-align: center with=50%;"|<center><small>Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo<br>(25 {{GdC|}} kaj 100 kPa)</small></center>
|}
 
<big>'''4-Dekeno'''</big> aŭ <big>'''4-pentenilpentano'''</big> estas organika kombinaĵo rezultanta per senhidratigado de la '''4-dekanolo''' en acida medio. Ĝi estas senkolora likvaĵo, nesolvebla en akvo, sed solvebla en nepolaraj organikaj solvantoj. 4-Dekeno povas prezenti konfiguraciojn cis- kaj trans pro la duobla ligilo kaj posedas 10 karbonatomojn kaj 20 hidrogenatomojn. Ĝi estas [[alkeno|alkena]] hidrokarbonido kaj uzatas en kemiaj sintezoj kaj en la preparado de farmaciaĵoj kaj industriaĵoj.
 

==Sintezoj==
===Sintezo 1===
* Preparado de la '''4-dekeno''' per senhidratigado de la '''4-dekanolo''' en acida medio:

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:4-Decanol 3D.png|4-dekanolo|160ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [\,H_2O]{H_2SO_4}\, }</math>[[Dosiero:4-Decene 3D.png|4-Dekeno|160ra]]     
|-
|}


===Sintezo 2===
* Preparado de la '''4-dekeno''' per senklorigo de la '''4-kloro-dekano''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:4-Chloro-decane 3D.png|4-kloro-dekano|160ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow [-\,HCl]{NaOH}\, }</math>[[Dosiero:4-Decene 3D.png|4-Dekeno|160ra]]     
|-
|}


===Sintezo 3===
* Preparado de la '''4-dekeno''' per traktado de '''1-kloro-1-penteno''' kaj '''pentano''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:1-Chloro-1-pentene 3D.png|1-kloro-1-penteno|120ra]] +[[Dosiero:Pentane 3D ball.png|pentano|90ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:4-Decene 3D.png|4-Dekeno|160ra]] +[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.svg|klorida acido|70ra]]   
|-
|}


===Sintezo 4===
* Preparado de la '''4-dekeno''' per traktado de '''1-kloro-2-hekseno''' kaj '''butano''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:1-Chloro-2-hexene 3D.png|1-kloro-2-hekseno|140ra]] +[[Dosiero:Butane 3D ball.png|butano|80ra]] <math>\mathsf{ \xrightarrow []{}\, }</math>[[Dosiero:4-Decene 3D.png|4-Dekeno|160ra]] +[[Dosiero:Hydrogen-chloride-3D-vdW-labelled.svg|klorida acido|70ra]]   
|-
|}


===Sintezo 5===
* Preparado de la '''4-dekilbenzeno''' per traktado de '''4-dekeno''' kaj '''benzeno''':

{| style = "margin:0.3em auto 0.3em auto; border:5px solid #000000;"
|
[[Dosiero:4-Decene 3D.png|4-Dekeno|160ra]] +[[Dosiero:Benzene 3D.png|benzeno|80ra]] +[[Dosiero:4-Phenyl-decane 3D.png|undekilbenzeno|160ra]]    
|-
|}

==Vidu ankaŭ==
* [[Hidrokarbonido]]

== Referencoj ==
{{referencoj|3}}
[[Kategorio:Hidrokarbonidoj]]